Το βιβλίο εξιστορεί τον πενταετή (1992-1997) περίπλου της γης του Γιώργου
Γκρίτση και της Άννας Μαρίας Biedermann, με την Καλλίπυγο, ένα ξύλινο
ιστιοπλοϊκό σκάφος εννέα μέτρων που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα για αυτόν τον
σκοπό.
Για το ζευγάρι αυτό, «Ο περίπλους της Γης δεν ήταν μια φυγή, αλλά μια
αναζήτηση: Πέραν του αθλητικού χαρακτήρα του ωκεάνιου μαραθώνιου, μάθαμε να
ζούμε λιτά, ανακαλύπτοντας εκ νέου τη χαρά της ζωής κοντά στη φύση, με σεβασμό
προς αυτήν, και την ορθολογική χρήση των πόρων και της ενέργειας που μας
προσφέρει… αποδεχόμενοι τους νόμους της φύσης, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορείς
να κάνεις ρουσφέτια στον Αίολο και στον Ποσειδώνα. Μάθαμε πως το κουράγιο δεν
είναι απερισκεψία, αλλά η λογική καταστολή του φόβου. Ενώ ο ήλιος και τα άστρα
μετρούσαν το χρόνο, οριοθετούσαμε την επιβίωσή μας στις 60 ημέρες που μας
επέτρεπαν τα 300 λίτρα των δεξαμενών μας νερού και χωρίς ψυγείο η πενιχρή μας
τροφοδοσία..»
Δεν ήταν η πρώτη τους μακροχρόνια ιστιοπλοϊκή αναζήτηση, αλλά
επανάληψη προηγούμενων: «Αναζητώντας κάτι το διαφορετικό, δοκιμαστήκαμε στη
μακρινή κρουαζιέρα παλινδρομώντας χειμωνιάτικα στη Μεσόγειο κι αναπλέοντας το
Νείλο. Οι μοναδικές αυτές εμπειρίες μας άνοιξαν την όρεξη, κι έτσι το 1985
σαλπάραμε για τον πρώτο μας περίπλου. Οι μινιμαλιστικές συνθήκες της διετούς
περιπέτειας με τον «Ιάσονα» πλησίαζαν τις περιστάσεις του Γ. Σλόκουμ ή του Σ.
Γεωργίου, αφού στο ξύλινο σκαφάκι των 7,5 μέτρων φωτιζόμασταν με πετρέλαιο,
ζώντας χωρίς ψυγείο, ηλεκτρονικές μηχανές ή οτιδήποτε άλλο θεωρείται σήμερα
αναγκαίο.»
Οι προηγούμενες εμπειρίες τους καθόρισαν τις απαιτήσεις τους για τη
ναυπήγηση του σκάφος που επέλεξαν, «σχεδιασμένο από το Γάλλο Bernard Veys
γνωστός από τα Serpentaire της Μίνι Τρανσάτ». Tο βιβλίο περιέχει χρήσιμες
οδηγίες σε όσους επίδοξους ωκεανοπλόους: «Έπρεπε να είναι μικρό (μικρό κόστος
και ευχρηστία), ογκώδες (για φόρτωση αρκετών εφοδίων και άνετους χώρους
διαμονής), γρήγορο στην μπουνάτσα (να μη διαιωνίζονται οι περαντζάδες), ισχυρό,
με ελάχιστη συντήρηση και γήρανση — χωρίς σχόλια. Επίσης, θέλαμε (σαν να μην
έφταναν τα προηγούμενα!) μεταβλητό βύθισμα για να ζυγώνουμε ρηχούς όρμους και
ποτάμια, να μουραβιάζουμε στις παραλίες, να αποφεύγουμε τα «broach» στις
λασκάδες και στα πρίμα με τον αυτόματο πιλότο, όπως και τα «knock down» που
προκαλούν οι βαθιές καρίνες στα μικρά σκάφη, όταν η θάλασσα
ακμάζει…Επιστημονικές μελέτες στις ΗΠΑ απέδειξαν ότι στεγνή ξυλεία κολλημένη και
βαφτισμένη με epoxy είναι σαφώς ανώτερη στη γήρανση (συνεχείς κοπώσεις) από τα
GRP, GRB και κράματα αλουμινίου… ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας,
μαθηματική ακρίβεια, συναρμολογήσεις στο χιλιοστό και μια κατασκευή χωρίς βίδες,
βασισμένη αποκλειστικά στην κόλλα…οι επιδόσεις ενός τόσο ογκώδους
«κρουαζιεράδικου» σκάφους ξεπέρασαν κάθε προσδοκία μας, που μάλλον οφείλονται σε
δυο σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα χαρακτηριστικά ή ιδιομορφίες. Πρώτον, δεν
πρόκειται για μία κινητή καρίνα, αλλά για δύο... δύο ασυμετρα υψηλής απόδοσης πτερύγια, που κυριολεκτικά "διπλώνουν" κάτω από τους καναπέδες του σαλονιού...Δεύτερον δεν υπάρχει έρμα στις
καρένες, αλλά η σαβούρα σε μορφή μολυβένιων χελωνών βρίσκεται κολλημένη στις
σεντίνες. Η πρωτοτυπία του μεταβλητού βυθίσματος μας ανάγκασε να ψάξουμε λύσεις
σε ανυποψίαστα προβλήματα, όπως αυτό της μηχανής. Διότι ενώ προσφερόταν
εσωτερικός χώρος για μια πετρελαιοκίνητη εσωλέμβια, όταν καθίσει η γάστρα στην
άμμο δεν υπάρχει πια χώρος κάτω από το σκάφος για την προπέλα! Οπότε,
αναγκαστικά, επιλέξαμε τη λύση του εξωλέμβιου τετράχρονου - ροπή, οικονομία,
οικολογία - βενζινοκινητήρα… διαλέξαμε να έχουμε ένα τεράστιο μπαλόνι και το
μεγάλο σπινακόξυλό του να το χρησιμοποιούμε για το «σταύρωμα» της τζένοας, μόλις
φρεσκάρει ο αγέρας, ή για την «πεταλούδα», την κλασική ιστιοφορία των αληγών με
τα δύο «σταυρωμένα» μπροστινά πανιά…η πιο ορθολογική και οικονομική λύση
παραμένουν τα τέσσερα μπροστινά πανιά με μούδες στο καθένα, που εγγυούνται
βέβαια κάποια δουλειά στην πλώρη, αλλά συγχρόνως την αξιοπιστία και την
επιθυμητή ανεξαρτησία από πολύπλοκα και δυσεύρετα ανταλλακτικά… Με δεδομένο ότι
θα διανύαμε δεκάδες χιλιάδες μίλια υπερφορτωμένοι σε σχέση με την αρχική μελέτη,
έπρεπε να βρούμε τον τρόπο να ενισχύσουμε την αρματωσιά χωρίς να αυξήσουμε το
βάρος και το κόστος της. Μπόλικη σκέψη μας οδήγησε πάλι στο αυγό του Κολόμβου:
αυξάνοντας κατά 6 εκ. το πλάτος των σταυρών και τη βάση των ξαρτόριζων,
πετυχαίναμε μεγαλύτερη γωνία παταράτσων μαγκιόρων, μειώνοντας έτσι κατά 20% τα
φορτία εφελκυσμού στα ξάρτια, με μοναδικό αντίτιμο δυο μοίρες λιγότερα όρτσα.
Τα
τελικά τεχνικά του χαρακτηριστικά: Μήκος Ο.Α .: 9,05 μ., μήκος ισάλου: 8,05 μ.,
πλάτος Ο.Α .: 3,45 μ., πλάτος ισάλου 2,50 μ.,εκτόπισμα: 3.200 κ. έως 4.500 κ.
έμφορτο, έρμα: 1.500 κ., ιστιοφορία στα όρτσα: 55 μ 2 spinnaker: 70 μ 2 , τύπος
αρματωσιάς: masthead με δύο σταυρούς, δύο επιτόνους και δύο προτόνους, βύθισμα:
2,10 μ./0,48. Όπως σε κάθε άλλο σκάφος τα τεχνικά του χαρακτηριστικά καθόρισαν
τις πλευστικές του ικανότητες ώστε να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της αποστολής του.
Το βιβλίο περιέχει επίσης αρκετές συμβουλές ασφάλειας και τακτικής: «Οι
ιστιοπλόοι επιλέγουν συνήθως να πλεύσουν ωκεανούς, όταν στατιστικά επικρατούν οι
ευνοϊκότερες και ηπιότερες συνθήκες, καταλήγοντας να διανύσουν τεράστιες
αποστάσεις με πρυμιούς ελάχιστους φαινόμενους ανέμους, όπου λόγω έλλειψης
επαρκών καυσίμων υποφέρουν από χαμηλές ταχύτητες και το μπότζι…Ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος, έστω κρουαζιέρας, πρέπει όμως να είναι
ικανό να ταξιδέψει όρτσα, πράγμα που στο πέλαγος μεταφράζεται, πιθανότατα, σε
ολόκληρες μέρες! Για τη βαριά και συνεχή αυτή χρήση η μεγάλη πλειονότητα των
συστημάτων περιτύλιξης μουδαρίσματος έχει αποδειχτεί, δυστυχώς, ότι είναι
αδύνατον να αντέξει σε μακροχρόνιες κοπώσεις. Επιπλέον, σ’ αυτές τις περιπτώσεις
ελαχιστοποιείται η αντοχή και η απόδοση του μοναδικού μπροστινού πανιού, όταν
μισοτυλιγμένο αρχίζει να σακουλιάζει αυξάνοντας τον εκπεσμό και καταπονώντας τον
πρότονο. Για μικρά masthead σκάφη η πιο ορθολογική και οικονομική λύση
παραμένουν τα τέσσερα μπροστινά πανιά - με μούδες στο καθένα -, που εγγυούνται
βέβαια κάποια δουλειά στην πλώρη, αλλά συγχρόνως την αξιοπιστία και την
επιθυμητή ανεξαρτησία από πολύπλοκα και δυσεύρετα ανταλλακτικά… Η αποφυγή
αντίξοων συνθηκών αποτελεί οπωσδήποτε σημαντικό παράγοντα ασφαλείας (και
καλοπέρασης) έτσι, χάρη στο σωστό σχεδιασμό, περιορίσαμε την κακοκαιρία στις
διαδρομές μας σε λιγότερο από 5% του συνολικού χρόνου…Όσο παράδοξο κι αν
ακούγεται, αρκετές φορές η μεγάλη, βαθιά καρένα του «Ιάσονα» παραλίγο να μας
προκαλέσει ανατροπή σε συνθήκες μεγάλης τρικυμίας, ενώ σε παρόμοιες συνθήκες η
«Καλλίπυγος», χάρη στην ελάχιστη αντίσταση του αναδιπλωμένου πτερυγίου, αρμένιζε
ανενόχλητα υπό την επιτήρηση του ανεμοτίμονου! Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου
πρέπει κανείς να χωθεί κυριολεκτικά στην προστασία της στεριάς, χρησιμοποιώντας
όλες τις άγκυρες και πλέκοντας έναν ιστό κάβων έως τα γύρω βράχια ή δέντρα. Εδώ
πάλι βρήκαμε συμφέρουσα την κινητή καρίνα, διότι μας επέτρεπε να «προσγειώσουμε»
κυριολεκτικά τη γάστρα… Για την περίπτωση του «ο μη γένοιτο», πριν από κάθε
απόπλου προετοιμάζουμε ένα στεγανό πλαστικό βαρελάκι και μέσα βάζουμε ξηρά
τροφή, διαβατήρια, ένα φακό, βεγγαλικά, χρήματα ή πιστωτικές κάρτες, ενώ μαζί με
τη νόμιμη αυτόματη σχεδία ( liferaft ) αποθηκεύουμε κι ένα μισογεμάτο για να
επιπλέει μπετόνι νερού, δεμένο με μακρύ σκοινί… Δεν μπορώ παρά να επιμείνω στη
βασική μας αρχή της αυτάρκειας: «μην εξαρτιέσαι ποτέ και μη βάζεις στο σκάφος
κάτι που δεν μπορείς και δεν ξέρεις να επισκευάσεις!», η οποία είναι το κλειδί σ
ε όλες τίς επιτυχημένες κρουαζιέρες.»
Το ταξίδι τους ξεκίνησε στις 2 Απριλίου
1992. Στις 6 Απριλίου αντίκρυσαν την Μάλτα και στις 14 Ιουνίου έφθασαν μέχρι το
Γιβραλτάρ. Στη συνέχεια Κανάριοι Νήσοι (7 Ιουλίου)-τα νησιά Πράσινου Ακρωτηρίου/
Cabo Verde (25 Αυγούστου)-Βραζιλία (21 Σεπτεμβρίου), Ουραγουάη (11/93)…
Δεν
είναι το πιο εύκολο βιβλίο για διάβασμα με πολλούς ναυτικούς όρους και χωρίς
πολλές φωτογραφίες ή χάρτες, κάποια από τα οποία βρίσκονται σε παραρτήματα στο
τέλος του βιβλίου. Αξίζει όμως τον κόπο.
