Robin Sharma, Το Κλαμπ των 5 Π.Μ., 2018

Ένα σχετικά ευκολοδιάβαστο βιβλίο αυτο-βελτίωσης. Περιέχει χρήσιμες συμβουλές, και σοφές κουβέντες στη μορφή ενός μυθιστορήματος για κάποιον γητευτή γκουρού, για να βοηθήσει τον κάθε άνθρωπο να εκδηλώσει τα χαρίσματα και τα ταλέντα του. 

"Πρέπει να εξελίσσεσαι. Και το να βελτιώνεσαι ως άνθρωπος, είναι από τους ευφυέστερους τρόπους να ζήσεις την υπόλοιπη ζωή σου". Το κλειδί της συνταγής είναι το ξύπνημα πριν την ανατολή του ήλιου στις 5πμ. "Είναι καλό να ξυπνάς πολύ πριν την αυγή, τέτοιες συνήθειες κάνουν καλό στην υγεία, στον πλούτο και στην σοφία" όπως δίδαξε και ο Αριστοτέλης.. 

"Οι μάχες κερδίζονται στην έντονη εξάσκηση, όταν χαράζει-όταν δεν μας παρακολουθεί κανείς. Οι νίκες συμβαίνουν πριν μπουν οι πολεμιστές στο πεδίο της μάχης. Ο θρίαμβος ανήκει σε όποιον έχει προετοιμαστεί περισσότερο ... αυτό που κάνει τους καλύτερους να είναι καλύτεροι δεν είναι τα γονίδιά τους αλλά οι συνήθειές τους ... Η πραγματική δύναμη δεν έρχεται από την άνετη ζωή, αλλά από τη ζωή με έντονη προσπάθεια, με πειθαρχημένη αφοσίωση, με απαιτητική δράση στην κατεύθυνση που ο ανώτερος εαυτός σου γνωρίζει ότι είναι σωστή. Το να συνεχίζεις την ώρα που κάτι μέσα σου αποζητάει να σταματήσεις ... Ο τρόπος που γεννιούνται  οι πολεμιστές είναι κάνοντας τακτικά, την πιο άβολη στιγμή, εκείνα που είναι δύσκολα αλλά σημαντικά ... διαμόρφωσαν τη συνήθεια να κάνουν πράγματα που δεν αρέσει στους αποτυχημένους να κάνουν εκείνοι ... Να είσαι ο εαυτός σου. Τους υπόλοιπους τους έχουν πάρει άλλοι ... είναι έμπρακτα σε θέση να μετατρέψουν όλη την ανακατωσούρα σε τεράστια ευκαιρία ... Παίρνουμε τις χειρότερες αποφάσεις μας και κάνουμε τις χειρότερες επιλογές μας όταν είμαστε εξαντλημένοι ... Υπάρχουν άνθρωποι που ξυπνούν νωρίς , αλλά καταστρέφουν την αξία της πρωινής συνήθειας, διαβάζοντας ειδήσεις, ταξιδεύοντας στο διαδίκτυο ... Να μείνετε πεινασμένοι. Να έχετε τη λογική του αρχάριου μαθητή. Επειδή τίποτα δεν καταρρέει όπως η επιτυχία ..."

"Η δύναμη  για να ξυπνάτε νωρίς έρχεται εφαρμόζοντας καθημερινά τη φόρμουλα 20/20/20" : 20 λεπτά κίνηση, μερικές ασκήσεις για να ιδρώνετε το χάραμα, 20 λεπτά σκέψη, επαναξιολογήσετε τη φυσική σας δύναμη, ενισχύσετε την επίγνωση του εαυτού σας, διαλύστε το άγχος σας, τροφοδοτήστε την ευτυχία σας, 20 λεπτά ανάπτυξη, ανάγνωση κάποιου βιβλίου ή κάποιου άρθρου που θα βελτιώσει την επαγγελματική σας υπεροχή. 

"Το να κάνεις τα πράγματα να φαίνονται απλά στο ανεκπαίδευτο μάτι ... αυτό είναι το αποτύπωμα του μαέστρου ... να ξέρετε ότι η ζωή που αφορά το παρελθόν κλέβει πολλή ενέργεια από τους περισσότερους ανθρώπους ... ένας από τους κύριους τρόπους να πεθάνουμε πρόωρα είναι να μην κοιμόμαστε αρκετά ... και ο υπερβολικός ύπνος, πάνω από εννιά ώρες, έχει δείξει ότι συντομεύει τη ζωή ... Να θυμάστε πάντα κάτι για τους πιο σπουδαίους ηγέτες: όλοι τους ηγήθηκαν υπηρετώντας. ... Ηγεσία σημαίνει να είσαι χρήσιμος ... Ποτέ μη θυσιάσετε την ευημερία και την ποιότητα της ζωής σας με αντάλλαγμα μεγαλύτερο ετήσιο εισόδημα ή περισσότερη περιουσία ... Να είστε τρελά ευγνώμονες για όσα έχετε"

Οι 7 αρετές όσων αλλάζουν τον κόσμο: Κατανόηση, ειλικρίνεια, ευγένεια, ταπεινότητα, γενναιότητα, συγχώρεση, ακεραιότητα.

Γιώργος Γκρίτσης και Annemarie Biedermann, H «Καλλίπυγος» στους πέντε ωκεανούς, Περίπλους, 2001

Το βιβλίο εξιστορεί τον πενταετή (1992-1997) περίπλου της γης του Γιώργου Γκρίτση και της Άννας Μαρίας Biedermann, με την Καλλίπυγο, ένα ξύλινο ιστιοπλοϊκό σκάφος εννέα μέτρων που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα για αυτόν τον σκοπό.

Για το ζευγάρι αυτό, «Ο περίπλους της Γης δεν ήταν μια φυγή, αλλά μια αναζήτηση: Πέραν του αθλητικού χαρακτήρα του ωκεάνιου μαραθώνιου, μάθαμε να ζούμε λιτά, ανακαλύπτοντας εκ νέου τη χαρά της ζωής κοντά στη φύση, με σεβασμό προς αυτήν, και την ορθολογική χρήση των πόρων και της ενέργειας που μας προσφέρει… αποδεχόμενοι τους νόμους της φύσης, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορείς να κάνεις ρουσφέτια στον Αίολο και στον Ποσειδώνα. Μάθαμε πως το κουράγιο δεν είναι απερισκεψία, αλλά η λογική καταστολή του φόβου. Ενώ ο ήλιος και τα άστρα μετρούσαν το χρόνο, οριοθετούσαμε την επιβίωσή μας στις 60 ημέρες που μας επέτρεπαν τα 300 λίτρα των δεξαμενών μας νερού και χωρίς ψυγείο η πενιχρή μας τροφοδοσία..» 

Δεν ήταν η πρώτη τους μακροχρόνια ιστιοπλοϊκή αναζήτηση, αλλά επανάληψη προηγούμενων: «Αναζητώντας κάτι το διαφορετικό, δοκιμαστήκαμε στη μακρινή κρουαζιέρα παλινδρομώντας χειμωνιάτικα στη Μεσόγειο κι αναπλέοντας το Νείλο. Οι μοναδικές αυτές εμπειρίες μας άνοιξαν την όρεξη, κι έτσι το 1985 σαλπάραμε για τον πρώτο μας περίπλου. Οι μινιμαλιστικές συνθήκες της διετούς περιπέτειας με τον «Ιάσονα» πλησίαζαν τις περιστάσεις του Γ. Σλόκουμ ή του Σ. Γεωργίου, αφού στο ξύλινο σκαφάκι των 7,5 μέτρων φωτιζόμασταν με πετρέλαιο, ζώντας χωρίς ψυγείο, ηλεκτρονικές μηχανές ή οτιδήποτε άλλο θεωρείται σήμερα αναγκαίο.» 

Οι προηγούμενες εμπειρίες τους καθόρισαν τις απαιτήσεις τους για τη ναυπήγηση του σκάφος που επέλεξαν, «σχεδιασμένο από το Γάλλο Bernard Veys γνωστός από τα Serpentaire της Μίνι Τρανσάτ». Tο βιβλίο περιέχει χρήσιμες οδηγίες σε όσους επίδοξους ωκεανοπλόους: «Έπρεπε να είναι μικρό (μικρό κόστος και ευχρηστία), ογκώδες (για φόρτωση αρκετών εφοδίων και άνετους χώρους διαμονής), γρήγορο στην μπουνάτσα (να μη διαιωνίζονται οι περαντζάδες), ισχυρό, με ελάχιστη συντήρηση και γήρανση — χωρίς σχόλια. Επίσης, θέλαμε (σαν να μην έφταναν τα προηγούμενα!) μεταβλητό βύθισμα για να ζυγώνουμε ρηχούς όρμους και ποτάμια, να μουραβιάζουμε στις παραλίες, να αποφεύγουμε τα «broach» στις λασκάδες και στα πρίμα με τον αυτόματο πιλότο, όπως και τα «knock down» που προκαλούν οι βαθιές καρίνες στα μικρά σκάφη, όταν η θάλασσα ακμάζει…Επιστημονικές μελέτες στις ΗΠΑ απέδειξαν ότι στεγνή ξυλεία κολλημένη και βαφτισμένη με epoxy είναι σαφώς ανώτερη στη γήρανση (συνεχείς κοπώσεις) από τα GRP, GRB και κράματα αλουμινίου… ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας, μαθηματική ακρίβεια, συναρμολογήσεις στο χιλιοστό και μια κατασκευή χωρίς βίδες, βασισμένη αποκλειστικά στην κόλλα…οι επιδόσεις ενός τόσο ογκώδους «κρουαζιεράδικου» σκάφους ξεπέρασαν κάθε προσδοκία μας, που μάλλον οφείλονται σε δυο σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα χαρακτηριστικά ή ιδιομορφίες. Πρώτον, δεν πρόκειται για μία κινητή καρίνα, αλλά για δύο... δύο ασυμετρα υψηλής απόδοσης πτερύγια, που κυριολεκτικά "διπλώνουν" κάτω από τους καναπέδες του σαλονιού...Δεύτερον δεν υπάρχει έρμα στις καρένες, αλλά η σαβούρα σε μορφή μολυβένιων χελωνών βρίσκεται κολλημένη στις σεντίνες. Η πρωτοτυπία του μεταβλητού βυθίσματος μας ανάγκασε να ψάξουμε λύσεις σε ανυποψίαστα προβλήματα, όπως αυτό της μηχανής. Διότι ενώ προσφερόταν εσωτερικός χώρος για μια πετρελαιοκίνητη εσωλέμβια, όταν καθίσει η γάστρα στην άμμο δεν υπάρχει πια χώρος κάτω από το σκάφος για την προπέλα! Οπότε, αναγκαστικά, επιλέξαμε τη λύση του εξωλέμβιου τετράχρονου - ροπή, οικονομία, οικολογία - βενζινοκινητήρα… διαλέξαμε να έχουμε ένα τεράστιο μπαλόνι και το μεγάλο σπινακόξυλό του να το χρησιμοποιούμε για το «σταύρωμα» της τζένοας, μόλις φρεσκάρει ο αγέρας, ή για την «πεταλούδα», την κλασική ιστιοφορία των αληγών με τα δύο «σταυρωμένα» μπροστινά πανιά…η πιο ορθολογική και οικονομική λύση παραμένουν τα τέσσερα μπροστινά πανιά με μούδες στο καθένα, που εγγυούνται βέβαια κάποια δουλειά στην πλώρη, αλλά συγχρόνως την αξιοπιστία και την επιθυμητή ανεξαρτησία από πολύπλοκα και δυσεύρετα ανταλλακτικά… Με δεδομένο ότι θα διανύαμε δεκάδες χιλιάδες μίλια υπερφορτωμένοι σε σχέση με την αρχική μελέτη, έπρεπε να βρούμε τον τρόπο να ενισχύσουμε την αρματωσιά χωρίς να αυξήσουμε το βάρος και το κόστος της. Μπόλικη σκέψη μας οδήγησε πάλι στο αυγό του Κολόμβου: αυξάνοντας κατά 6 εκ. το πλάτος των σταυρών και τη βάση των ξαρτόριζων, πετυχαίναμε μεγαλύτερη γωνία παταράτσων μαγκιόρων, μειώνοντας έτσι κατά 20% τα φορτία εφελκυσμού στα ξάρτια, με μοναδικό αντίτιμο δυο μοίρες λιγότερα όρτσα. 

Τα τελικά τεχνικά του χαρακτηριστικά: Μήκος Ο.Α .: 9,05 μ., μήκος ισάλου: 8,05 μ., πλάτος Ο.Α .: 3,45 μ., πλάτος ισάλου 2,50 μ.,εκτόπισμα: 3.200 κ. έως 4.500 κ. έμφορτο, έρμα: 1.500 κ., ιστιοφορία στα όρτσα: 55 μ 2 spinnaker: 70 μ 2 , τύπος αρματωσιάς: masthead με δύο σταυρούς, δύο επιτόνους και δύο προτόνους, βύθισμα: 2,10 μ./0,48. Όπως σε κάθε άλλο σκάφος τα τεχνικά του χαρακτηριστικά καθόρισαν τις πλευστικές του ικανότητες ώστε να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της αποστολής του. 

Το βιβλίο περιέχει επίσης αρκετές συμβουλές ασφάλειας και τακτικής: «Οι ιστιοπλόοι επιλέγουν συνήθως να πλεύσουν ωκεανούς, όταν στατιστικά επικρατούν οι ευνοϊκότερες και ηπιότερες συνθήκες, καταλήγοντας να διανύσουν τεράστιες αποστάσεις με πρυμιούς ελάχιστους φαινόμενους ανέμους, όπου λόγω έλλειψης επαρκών καυσίμων υποφέρουν από χαμηλές ταχύτητες και το μπότζι…Ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος, έστω κρουαζιέρας, πρέπει όμως να είναι ικανό να ταξιδέψει όρτσα, πράγμα που στο πέλαγος μεταφράζεται, πιθανότατα, σε ολόκληρες μέρες! Για τη βαριά και συνεχή αυτή χρήση η μεγάλη πλειονότητα των συστημάτων περιτύλιξης μουδαρίσματος έχει αποδειχτεί, δυστυχώς, ότι είναι αδύνατον να αντέξει σε μακροχρόνιες κοπώσεις. Επιπλέον, σ’ αυτές τις περιπτώσεις ελαχιστοποιείται η αντοχή και η απόδοση του μοναδικού μπροστινού πανιού, όταν μισοτυλιγμένο αρχίζει να σακουλιάζει αυξάνοντας τον εκπεσμό και καταπονώντας τον πρότονο. Για μικρά masthead σκάφη η πιο ορθολογική και οικονομική λύση παραμένουν τα τέσσερα μπροστινά πανιά - με μούδες στο καθένα -, που εγγυούνται βέβαια κάποια δουλειά στην πλώρη, αλλά συγχρόνως την αξιοπιστία και την επιθυμητή ανεξαρτησία από πολύπλοκα και δυσεύρετα ανταλλακτικά… Η αποφυγή αντίξοων συνθηκών αποτελεί οπωσδήποτε σημαντικό παράγοντα ασφαλείας (και καλοπέρασης) έτσι, χάρη στο σωστό σχεδιασμό, περιορίσαμε την κακοκαιρία στις διαδρομές μας σε λιγότερο από 5% του συνολικού χρόνου…Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, αρκετές φορές η μεγάλη, βαθιά καρένα του «Ιάσονα» παραλίγο να μας προκαλέσει ανατροπή σε συνθήκες μεγάλης τρικυμίας, ενώ σε παρόμοιες συνθήκες η «Καλλίπυγος», χάρη στην ελάχιστη αντίσταση του αναδιπλωμένου πτερυγίου, αρμένιζε ανενόχλητα υπό την επιτήρηση του ανεμοτίμονου! Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου πρέπει κανείς να χωθεί κυριολεκτικά στην προστασία της στεριάς, χρησιμοποιώντας όλες τις άγκυρες και πλέκοντας έναν ιστό κάβων έως τα γύρω βράχια ή δέντρα. Εδώ πάλι βρήκαμε συμφέρουσα την κινητή καρίνα, διότι μας επέτρεπε να «προσγειώσουμε» κυριολεκτικά τη γάστρα… Για την περίπτωση του «ο μη γένοιτο», πριν από κάθε απόπλου προετοιμάζουμε ένα στεγανό πλαστικό βαρελάκι και μέσα βάζουμε ξηρά τροφή, διαβατήρια, ένα φακό, βεγγαλικά, χρήματα ή πιστωτικές κάρτες, ενώ μαζί με τη νόμιμη αυτόματη σχεδία ( liferaft ) αποθηκεύουμε κι ένα μισογεμάτο για να επιπλέει μπετόνι νερού, δεμένο με μακρύ σκοινί… Δεν μπορώ παρά να επιμείνω στη βασική μας αρχή της αυτάρκειας: «μην εξαρτιέσαι ποτέ και μη βάζεις στο σκάφος κάτι που δεν μπορείς και δεν ξέρεις να επισκευάσεις!», η οποία είναι το κλειδί σ ε όλες τίς επιτυχημένες κρουαζιέρες.» 

Το ταξίδι τους ξεκίνησε στις 2 Απριλίου 1992. Στις 6 Απριλίου αντίκρυσαν την Μάλτα και στις 14 Ιουνίου έφθασαν μέχρι το Γιβραλτάρ. Στη συνέχεια Κανάριοι Νήσοι (7 Ιουλίου)-τα νησιά Πράσινου Ακρωτηρίου/ Cabo Verde (25 Αυγούστου)-Βραζιλία (21 Σεπτεμβρίου), Ουραγουάη (11/93)… 

Δεν είναι το πιο εύκολο βιβλίο για διάβασμα με πολλούς ναυτικούς όρους και χωρίς πολλές φωτογραφίες ή χάρτες, κάποια από τα οποία βρίσκονται σε παραρτήματα στο τέλος του βιβλίου. Αξίζει όμως τον κόπο.

Webb Chilles, Storm passage, Alone around Cape Horn, 1977

This is the story of Web Chilles sailing single handed around the world via Cape Horn.  He set sail from San Diego, California on November 2, 1974 on Egregious, an Ericson 37 fiberglass cutter with “no engine, no head – other than a bucket, no through hull fittings below the waterline, no lifelines or pulpits, and no electrical system. Only kerosene lamps illuminate her cabin, which is conventional in layout…”. He planned to sail non-stop in 200 days carrying 1,500 pounds of supplies: “500 pounds for food, 1,000 for 25 gallons of kerosene, and 85 gallons of water.”

By day 19 he experienced standing rigging problems that would not allow him to continue South-East to Cape Horn and he headed instead downwind North-West to Tahiti some 2,000 miles off course. The keel stepped mast was supported athwartships with through bolts that ended up sawing through the mast in what appears to have been some design (or mast tuning) fault. He also faced problems with a deteriorating water ingress that had him bail the bilges with a bucket at increasingly frequent intervals, a grinding rudder post and some failing mast tangs. He reached Papeete Harbor on Day 34, December 5. He effected the necessary repairs and departed Tahiti on day 36, December 24, almost recking Egregious on the coral reef because of crossing the tidal harbor pass in very low wind. He continued to be haunted by breakages of the steering vane, sail tears, and failures of the repaired standing rigging. By day 54, January 11, he decided he could not carry on and should sail back to San Diego, more than 4000 miles to the North-East. Egregious kept deteriorating with breakages but he managed to return to San Diego on day 108, March 6, 1975.

He repaired and strengthened Egregious and set sail again on day 109, October 19, 1975. But on day 139, November 17, after crossing the equator, he discovered, that the cause of the increasing water ingress was not a leaky rudder post but rather a crack in the hull at the trailing edge of the keel. On day 163, December 11, he went past Diego Ramirez islands at Cape Horn. Albeit a few knockdowns and capsizes, in many storms, plenty of breakages, increasing water ingress, and bodily injuries he did not stop for repairs until derelict, on day 259, March 16, in Auckland, New Zeland.

During his trip he discovered the qualities essential for a solo sailor:

1.     “…he must be literate. If I did not read, it would be impossible for me to be alone for hundreds of days at sea…”

2.    “He must have an intense tolerance for inconvenience. The level of comfort and cleanliness aboard a small sailboat on a long voyage is not quite equal to that of the average cave dweller of Paleolithic days.”

3.    “He must heal well. Scrapes, gouges, bruises, cuts, sprains and occasionally burns appear as if miraculously, often without my knowing their cause; …”.

He defined himself as a sailor, writer, voluptuary and ascetic.

He set sail again on day 260, May 7, 1975. He reached Papeete, Tahiti on day 279 and San Diego on day 312, having covered a total of 38,000 miles.

You can read more about Web Chilles and his adventures on https://www.inthepresentsea.com/the_actual_site/introduction.html

Μάριος Δρουσιώτης, Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού 2014-2017 - Το Χρονικό της ντροπής, Απρίλιος 2019.

Ένα βιβλίο γραμμένο με παράπονο, απογοήτευση αλλά και επιμονή, από τον πρώην Ανώτερο Λειτουργό της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτών, και τώρα Πρόεδρο του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, που επέμενε να καταγγέλλει την άμεσα προϊσταμένη του αλλά και τον Γενικό Διευθυντή και τον Υπουργό, για κατάχρηση εξουσίας: Χαριστικές ποινές σε υποθέσεις παραβίασης της νομοθεσίας για προστασία των καταναλωτών, μη διερεύνηση καταγγελιών του και, εκδικητικές πράξεις εναντίον του.  Οι καταγγελίες του δεν έτυχαν ανεξάρτητης διερεύνησης, και αντί αυτού, σύμφωνα με το βιβλίο, μετακινήθηκε σε άλλα αδρανή καθήκοντα, μειώθηκαν οι ετήσιες αξιολογήσεις του στο βαθμό «μη ικανοποιητικά» και διατάχθηκαν πειθαρχικές έρευνες εναντίον του. 

Δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη συναδέλφων του στους οποίους ανατέθηκε η διερεύνηση των πιθανών παραπτωμάτων του: Της εσωτερικής ελέγκτριας, της ερευνώντος λειτουργού που εξέτασε πιθανά πειθαρχικά παραπτώματά του, του άμεσα προϊσταμένου του σε σχέση με τις αξιολογήσεις του. Δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει υποστήριξη από το Υπουργικό Συμβούλιο ή κάποιο ανεξάρτητο θεσμό στον οποίο απευθύνθηκε: Τον Γενικό Εισαγγελέα, την Επίτροπο Διοικήσεως, τον Γενικό Ελεγκτή ή την Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας. Έτυχε λοιδορίας σε αρκετά μέσα ενημέρωσης. Κάτι που δεν εντόπισα ως παρατήρηση του συγγραφέα στο βιβλίο, είναι ότι σχεδόν κανένας από όσους «αναρμόδιους» απευθύνθηκε και δεν εξέτασε τα παράπονά του, δεν παρέπεμψε το θέμα σε κάποιον αρμόδιο, ως όφειλε με βάση τον περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμο. 

Μερική δικαίωσή του που καταδεικνύει ότι όντως έτυχε εκδικητικής συμπεριφοράς, αποτελεί το γεγονός ότι η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας ακύρωσε την ετήσια υπηρεσιακή του έκθεση για το 2015, επειδή αυτή συντάχθηκε σε παραβίαση βασικών προνοιών της νομοθεσίας. Η ακύρωση αυτή έγινε μεταγενέστερα της αφυπηρέτησής του. Επίσης, εάν τελικά ευσταθεί, ότι ο Γενικός Εισαγγελέας εξέδωσε γνωμάτευση με την οποία ζητά να διερευνώνται όλες οι καταγγελίες εναντίον κρατικών αξιωματούχων.

Το θέμα δεν είναι ότι κάποιοι έκαναν κάποια λάθη. Τα λάθη είναι ανθρώπινα. Το θέμα είναι ότι κάποιοι διέπραξαν λάθη που δεν παραδέχθηκαν και για τα οποία ουδέποτε απολογήθηκαν. Το χειρότερο, αυτά τα λάθη αφήνονται να επαναλαμβάνονται, με περισσότερο θράσος, με περισσότερη ασυδοσία. Και δυστυχώς, κανένας αρμόδιος ή ανεξάρτητος θεσμός δεν έχει τη θέληση ή την υπευθυνότητα να τα σταματήσει, συμμετέχοντας με τον τρόπο αυτό, είτε από αδιαφορία είτε από διαπλοκή, δεν έχει σημασία, στη συγκάλυψη.  Πραγματικά ανησυχητικό, είναι ότι ο Γενικός Διευθυντής στον οποίο αναφέρεται ο συγγραφέας στο βιβλίο του, διετέλεσε και Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Δικαιοσύνης!

Το βιβλίο αποτελείται ουσιαστικά από επιστολές του συγγραφέα και τις απαντητικές επιστολές εκείνων στους οποίους απευθύνθηκε, που περιέχουν πολλά και διάφορα νομικά επιχειρήματα. Αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα για κάθε δημόσιο υπάλληλο, ιδιαίτερα για εκείνους που αισθάνονται ότι καταδιώκονται για τις «ενοχλητικές» απόψεις τους στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν το δημόσιο συμφέρον ενάντια στην επικράτηση κάθε λογής ειδικών συμφερόντων, ή να υπερασπιστούν τον εαυτό τους από αδικίες εναντίον τους. Το βιβλίο επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά, την κοινή υποψία, που κάθε τόσο τεκμηριώνεται με γεγονότα, ότι οι νόμοι, η επιβολή μέτρων καταναγκασμού ή η παράβλεψη αδικημάτων, δεν εφαρμόζονται ομοιόμορφα για όλους. Επιβεβαιώνει, για μια ακόμη φορά, την έλλειψη διοικητικών ικανοτήτων από διευθυντικά ή διοικητικά στελέχη, που με τη συμπεριφορά τους ή τις αποφάσεις τους, επιδεινώνουν, αντί να επιλύουν, τα προβλήματα, ακόμη και σε κατάχρηση της εξουσίας τους. Επιβεβαιώνει, αυτά που φανέρωσε η τραπεζική κρίση και η οικονομική καταστροφή, ότι τα προβλήματα οφείλονται, ως επί το πλείστο, στους ιεραρχικά ανώτερους, που συνεχίζουν με τις ίδιες νοοτροπίες να καταχρώνται ανεξέλεγκτα τις εξουσίες τους, τις περισσότερες φορές με αλλότρια κίνητρα. Επιβεβαιώνει τις συστημικές αγκυλώσεις, όπου μια σειρά από ανώτατους αξιωματούχους, στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, αδιαφορούν, διαπράττουν λάθη, παραπτώματα ή εγκλήματα, χωρίς να υφίστανται συνέπειες, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Επιβεβαιώνει την αδιαφορία ή διαστρέβλωση των μέσων ενημέρωσης για τα πραγματικά προβλήματα. Με τέτοιες συμπεριφορές, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη γιατί οι κρατικές πολιτικές, ή οι «ιδιωτικές» επενδύσεις, σε πάρα πολλά θέματα, είναι αναποτελεσματικές παρά τις μεγάλες δαπάνες που τις υποστηρίζουν.

Το σίγουρο είναι, ότι εάν ο χρόνος που αναλώθηκε στη μελέτη και σύνταξη των επιστολών που περιέχονται στο βιβλίο αναλωνόταν στη συζήτηση των θεμάτων που τέθηκαν αρχικά, στην αιτιολόγηση των ποινών για παραβίαση της νομοθεσίας για προστασία των καταναλωτών, το αποτέλεσμα σήμερα θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο και ωφέλιμο, τόσο για όσους αναλώθηκαν στη σύνταξη των επιστολών αυτών, αλλά και για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Το σίγουρο είναι, ότι υπάρχουν οι άνθρωποι, οι εξαιρέσεις, που μπορούν να βελτιώσουν τα πράγματα και να επιφέρουν καλύτερα αποτελέσματα, με λιγότερα μέσα, με λιγότερο κόστος, με περισσότερη υπευθυνότητα, με περισσότερη ανθρωπιά, για όλους, που δυστυχώς συστημικά καταδιώκονται και περιθωριοποιούνται. Το σίγουρο είναι, ότι ο Μάριος Δρουσιώτης δεν είναι ο μόνος λειτουργός του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας που βίωσε ανάλογες καταστάσεις κατάχρησης εξουσίας.

Το Υπουργείο Ενέργειας έχει πρόσφατα προκηρύξει 15 κενές θέσεις Λειτουργού Εμπορίου και Βιομηχανίας. Έξι από τις θέσεις αυτές προορίζονται για αποφοίτους νομικής! Με τέτοιες συμπεριφορές, το Υπουργείο αυτό θα χρειαστεί πολλούς περισσότερους.

Ηλεκτρονικό αντίγραφο του βιβλίου σε μορφή pdf που διατίθεται δωρεάν από τον συγγραφέα μπορείτε να κατεβάσετε στον ακόλουθο σύνδεσμο:  Το Χρονικό της Ντροπής

H. von Dach, Ολική Αντίσταση (Total Resistance – Swiss Army Guide to Guerilla Warfare and Underground Operations, 1965)

Το θρυλικό εγχειρίδιο ανταρτοπόλεμου για το πώς να επιβιώσεις και να αντισταθείς ενάντια: Σε ένα στρατό εισβολής, σε μια δύναμη κατοχής, σε ένα τυραννικό καθεστώς.

Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Ελβετία το 1958 και απευθυνόταν κυρίως σε στρατιωτικούς στην περίπτωση εχθρικής εισβολής. Το κείμενο μεταφράστηκε στα Αγγλικά και κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1965. Μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στα Ελληνικά το 2011.

«Αν δύο εχθροί πολεμούν μέχρις εσχάτων ο ένας τον άλλον – και αυτό συμβαίνει πάντα όπου εμπλέκεται μία ιδεολογία (η θρησκεία είναι μέρος της) – ο ανταρτοπόλεμος και η πολιτική αντίσταση θα ξεσπάσουν αναπόφευκτα στην τελική φάση.

Ο στρατιωτικός ειδήμονας που υποτιμά ή ακόμη και περιφρονεί τον ανταρτοπόλεμο διαπράττει ένα λάθος αφού δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του την δύναμη της καρδιάς.

Η τελευταία, και  πράγματι, πιο άγρια μάχη θα διεξαχθεί από πολίτες. θα διεξαχθεί κάτω από τον φόβο του εκτοπισμού, της εκτέλεσης και των στρατοπέδων συγκέντρωσης.»

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις σημαντικές ανταρτικές επιχειρήσεις του παρελθόντος το βιβλίο συμπεριλαμβάνει και «Το κίνημα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο».

Το βιβλίο περιλαμβάνει το σκοπό και οργάνωση του ανατρτοπολέμου και «τον πρωταρχικό κανόνα του ανταρτοπολέμου που λέει ότι κανένα έδαφος δεν διατηρείται μόνιμα». 

Μεγαλύτερη αξία δεν έχουν οι τεχνικές δολιοφθοράς που περιλαμβάνει, αρκετές από τις οποίες είναι ξεπερασμένες, αλλά η τακτική του ανταρτοπόλεμου.

«Ο πληθυσμός είναι ο μεγαλύτερος φίλος σας. Χωρίς την συμπάθεια και την ενεργό υποστήριξή του δεν θα είστε σε θέση να συντηρηθείτε για παρατεταμένες περιόδους. Κατά συνέπεια, δεν έχετε την πολυτέλεια να τον αποξενώσετε με κτηνώδη συμπεριφορά ή με έλλειψη πειθαρχίας … υπάρχει η πιθανότητα οι ανταρτικές μονάδες να μετατραπούν σε μεγαλύτερο κακό από ότι οι δυνάμεις κατοχής.»

Το βιβλίο περιλαμβάνει την οργάνωση και επιχείρηση του πολιτικού αντιστασιακού κινήματος.

«Άνθρωποι που κατέχουν δημόσιες θέσεις κατά τη διάρκεια της ειρηνικής περιόδου δεν θα πρέπει να στρατολογούνται για το αντιστασιακό κίνημα. Είναι πιθανόν αυτά τα άτομα να συλληφθούν και να υποβληθούν σε πλύση εγκεφάλου … Οι εξέχουσες προσωπικότητες είναι επίσης εκτεθειμένες σε ένα ειδικό τύπο κινδύνου.  Κατά τη διάρκεια της πρώιμης φάσης της κατοχής μπορεί να αναγκαστούν να υποστηρίξουν δημόσια τον εχθρό.»

«Μια κατοχή μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Ο εχθρός και ειδικά η διορισμένη απ’ αυτόν κυβέρνηση Δωσιλόγων για να σταθεροποιηθεί στην εξουσία θα επιχειρήσει να υπονομεύσει τα μυαλά της νεολαίας … ο εχθρός θα ξεγράψει την παλαιότερη γενιά, τουλάχιστον εν μέρει, ως αδύνατη να προσηλυτιστεί … Ο ολοκληρωτικός εχθρός θα χαρακτηρίζει πάντα την Εκκλησία ως ένα δυνητικό εχθρό και θα την πολεμά ανάλογα. Θα προχωρήσει με την πιο μεγάλη πανουργία και θα εφαρμόσει τον αποχριστιανισμό της ζωής σταδιακά ώστε να μην είναι πολύ καταφανής … Για να σταθεροποιήσει την δύναμή του, ο εχθρός θα επιχειρήσει να θέσει την μία ομάδα ή τάξη αντιμέτωπη με την άλλη … Το διαίρει και βασίλευε αποτελεί την αγαπημένη τακτική του εχθρού.»

Το βιβλίο αυτό θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε πως κάποιο Ελβετοί αντιμετώπιζαν την απειλή  ενάντια στην ελευθερία τους. Γιατί η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή δεν πρόκειται να τερματιστεί σύντομα και γιατί η απειλή τρομοκρατικών επιθέσεων θα συνεχιστεί.

Ο μέσος Κύπριος έχει να επιδείξει αξιοζήλευτες ικανότητες προσαρμογής. Θα πρέπει όμως να ενδυναμωθούν και οι ικανότητες αντίστασης. Τα πράγματα μπορούν να γίνουν πολύ χειρότερα.

Ben Ainslie, Close to the Wind, 2012

This is a sailing autobiography by Ben Ainslie, Britain's most decorated Olympic sailor. Among many other sailing achievements and titles he was awarded a total of five Olympic medals in five successive Olympic games from 1996 to 2012. A silver one in the Laser class in Atlanta in 1996 at the age of 19, a gold one in the Laser class in Sydney in 2000, and three more gold medals in the Finn class in Athens 2004, Beijing 2008 and London 2012. Although not covered by this book, Ben Ainslie is perhaps more widely known for his participation in one of the greatest comebacks in sports  in the America's cup in 2013.  According to The Times the book "is a unique insight into the man who cannot let himself be second best".

He started sailing a second-hand wooden optimist he was given by his father as a Christmas present at the age of eight. Thereafter he kept sailing to win, remaining a "big student of the sport and its history". "A lot of sailing is about mental rehearsal, making a mistake and working out how you could have done it better. And next time, you do it better...I simply concentrated on my own development, not other's opinion of it...it taught me very early on, that the important thing was not about trying to be somebody, it was about getting results and trying to be the best I could in my sport".

In the 1996 Olympics in Atlanta he lost the Gold medal to the legendary Brazilian Robert Scheidt literally on the final race. Scheidt managed to con him into disqualification during a black flag start: "I needed to beat Robert by five places to win gold...Robert was near the committee boat, and drifted over the line. He must have heard them call his country name. At that point he knew he was out of the race, regardless...What he did was very smart. With five seconds to go, he just sheeted in and went for it. He was yards over the starting line when the gun went. But that triggered a whole group of us, about ten to fifteen boats to go as well...I was disqualified as well".

In the 2000 Olympics in Sydney, he won the Gold medal on the final race, by successfully sailing down Robert Scheidt! "After a week's racing the situation boiled down to this: in the finale of the series I had to either go out and beat Robert by at least ten places to win the gold, or, because of the intricacies of the discard system (at the time you could discount your two worst results), if I could sail him down the fleet and ensure that he finished no better than twenty-first, he'd have to count that as one of his discarded races, and that would give me the gold...Because the conditions were so shifty, I couldn't take a chance with the former". And so he did in one of the most talked about sailboat races. "With about five seconds to go before the start, I got into a leeward position which is a right-of-way position, got underneath and luffed him. He bore away and we just had contact. I protested and he did two penalty turns which put him behind the fleet. I stopped and waited for him...I was directly on his wind already, trying to slow him down. He just put in tack after tack after tack. There must have been fifty tacks up that first upwind leg...Two on-water jury boats were watching us like hawks to make sure no one broke the rules...It turned into the furious battle it had always promised to become. We were both on top of our game...I set up a trap whereby I kept him to the outside of me, and just wouldn't let him go around the first turning mark. He was really frustrated as you would be...Robert turned and gybed his boat straight in front of me and we collided. In the process he eluded me, and was gone...I would protest. He should be disqualified. But I couldn't be absolutely certain he'd receive a guilty verdict once the evidence was reviewed back on shore...Suddenly we were on the second to the last leg.  I could see this large patch of dark water coming towards us from the other side of the harbour, which was basically signifying a massive wind-shift.  Robert had picked that up and gone the opposite way to the whole of the rest of the fleet. He had got this wind and was coming to the next mark at twice the speed of any other boat moving in a straight line. I was powerless to intervene...He went round the final mark in twenty-second place. He just needed to overtake one more boat...I couldn't celebrate yet. There was also a protest hearing looming...they heard his argument regarding the second part, under Rule 2, which relates to 'recognized principles of sportsmanship and fair play' and found that I'd sailed within the rules and they didn't have a problem. Then they heard my protest, and watched a lot of video evidence, and clearly found in my favour". The way Ben Ainslie raced then to win the Gold medal received a lot of criticism, especially by people who did not know the rules of racing. Now the rules have changed and the final race is not discardable and counts for double points. Sailors are encouraged to be more aggressive.

Ben Ainslie describes quite a few occasions he had to face people attempting to put him down or intimidate him, on or off the water. But he managed to ignore most of it. He also had some embarrassing moments with accidents and boat damages. He describes his first experiences with America's cup and the team building processes they had to go through..."We wrote down all those words we thought they were important . They included "Respect. Determination. Courage. Honesty" or other issues like "about the guys being disaffected because they were on the B boat and not the race boat". He also describes the mental attitude he chose to adopt: "Disappointment, if you allow it, can be terribly negative, destructive influence. From my early days, I have used disappointment as a fuel to work harder, improve on what went wrong and not let it happen again. It will no doubt have become apparent by now that I'm a terrible loser. I hate it. I'm better than I used to be, but it still hurts like hell. It's the biggest motivator there is. It's why I try to minimise that by leaving nothing to chance in the build-up to a major regatta like an Olympics or world championships...At a big event like an Olympics, I'm highly focused. I just concentrate on getting my head down and immersing myself in my own performance - so much so that, to some people, I possibly come across as self -centered, although that's not the case...Being skipper also means harnessing the team's potential by saying the right things in the meetings beforehand, using the right tone, setting the right goals...You have to perform when it counts, take your chance, accept the outcome and move on...I believe strongly that by taking time out and doing other sailing, you learn a lot of useful skills. It also keeps you fresh". Occasionally he mentions the physical challenges his body had to deal with: "I hope my body will slowly recover and that I never have to push it like that again in my life".

This is an excellent book to read in order to appreciate what it takes a sailor to consistently win in major regattas.

Γιάννης Βαρουφάκης, Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία, 2013

Στο βιβλίο αυτό, ο Γιάννης Βαρουφάκης παίρνει τη θέση ότι ενόψει της «πρόσφατης κατάρρευσης της κοινωνικής οικονομίας» υπάρχουν αποφάσεις που αν τις ελάμβαναν οι κρατούντες θα έφερναν τη λύτρωση των κοινωνιών μας στην Ευρώπη, στην Ελλάδα, στον κόσμο όλον» και προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους αυτοί «αρνούνται πεισματικά» να τις λάβουν.

Καταρχήν το βιβλίο επιχειρεί να δώσει μια λογική εξήγηση γιατί στον κόσμο αυτό υπάρχει τόση ανισότητα. Ότι δηλαδή, «ενώ όλα τα μωρά γεννιούνται το ίδιο γυμνά, κάποια είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα ντυθούν με πανάκριβα ρουχαλάκια, ενώ άλλα είναι καταδικασμένα στην πείνα, στην εκμετάλλευση, στην εξαθλίωση». Ο Βαρουφάκης ζητά από την κόρη του να κρατήσει στην ψυχή της «την απόρριψη αυτής της πραγματικότητας ως “λογικής”, “φυσικής”, “δίκαιης”». Στην προσπάθειά του αυτή, εξηγεί γιατί οι Βρετανοί εισέβαλαν στην Αυστραλία και όχι οι Αβορίγινες στην Αγγλία: «Το κλειδί δεν είναι άλλο από τη συσσώρευση αγροτικών πλεονασμάτων και τη σχετική ευκολία, ή δυσκολία, γεωγραφικής επέκτασης των γεωργικών καλλιεργειών…», και όχι επειδή κάποιοι λαοί είναι πιο έξυπνοι από άλλους. Η εξήγηση όμως αυτή δεν προσφέρει απάντηση στο εύλογο ερώτημα οποιουδήποτε αναγνώστη γιατί αυτό έγινε από τους ευρωπαίους και όχι από τους κατοίκους της Μεσοποταμίας που όπως παραθέτει ο συγγραφέας δημιούργησαν αγροτικά πλεονάσματα, χρέος και χρήμα πολύ πριν τους ευρωπαίους; Παρόλο που δεν ισχυρίζομαι ότι έχω ερευνήσει το θέμα, μια καλύτερη εξήγηση θα ήταν ότι η μεγαλύτερη ανάγκη των βορειο-ευρωπαίων να προσαρμόσουν το περιβάλλον τους στις ανάγκες τους ώστε να επιβιώνουν στις δυσκολίες του παγωμένου χειμώνα, τους ανάγκασε να χρησιμοποιήσουν την τέχνη της φωτιάς και στη συνέχεια της μετατροπής  ενέργειας, της μεταλλουργίας και της τεχνολογίας, πολύ περισσότερο από τους κατοίκους  ηπιότερων κλιματολογικών συνθηκών. Ή από εκείνους που η χαμηλή πυκνότητα πληθυσμών τους επέτρεπε να ζουν νομαδική ζωή και να ακολουθούν την τροφή τους, χωρίς να εμπλέκονται σε πολέμους με άλλους ανθρώπους.

Ο Βαρουφάκης ισχυρίζεται ότι «Ο θρίαμβος των ανταλλακτικών αξιών επί των βιωματικών άλλαξε τον κόσμο^. τόσο προς το καλύτερο όσο και προς το χειρότερο. Ταυτόχρονα!». Στο υπόλοιπο όμως βιβλίο προβάλλει μόνο τα χειρότερα.

«Η Βιομηχανική Επανάσταση δημιούργησε τη μεγάλη Αντίφαση: τη συνύπαρξη αμύθητου πλούτου και ανείπωτης δυστυχίας». Για να εξηγήσει το χρέος χρησιμοποιεί το διάσημο θεατρικό έργο του Κρίστοφερ Μάρλου, Δρ. Φάουστους, την «ιστορία της πώλησης της Ψυχής του Φάουστ στον Μεφιστοφελή» με αντάλλαγμα πλήθος απολαύσεων για είκοσι χρόνια». «Το χρέος είναι για τις κοινωνίες της αγοράς ό,τι η Κόλαση για τον χριστιανισμό: τόσο απαραίτητο όσο είναι δυσάρεστο!». Εξηγεί ότι «…ο βασικός ρόλος του τραπεζίτη έπαψε να είναι η διαμεσολάβηση μεταξύ δανειστών και καταθετών. Στις εξελιγμένες κοινωνίες της αγοράς, ο τραπεζίτης δεν αντλεί υπάρχουσα αξία από τον ένα για να δώσει στον άλλο. Την αντλεί από το μέλλον για να τη δώσει στο παρόν». Εκείνο που δεν εξηγεί είναι ότι ο τραπεζίτης αντλεί αξία από το μέλλον εκείνων που δανείζονται, οι οποίοι αναλαμβάνουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις και συνέπειες στην περίπτωση που αυτές δεν τηρηθούν. Ότι κάποιοι καταφέρνουν με τον τρόπο αυτό να προοδεύουν, ξεπληρώνοντας τα χρέη τους και δημιουργώντας πλεονάσματα, ενώ κάποιοι άλλοι, είτε εσκεμμένα είτε από κακοτυχία, παριστάνουν τον Φάουστ και προσπαθούν να ξεγελάσουν τον «κακό» Μεφιστοφελή ο οποίος, αν δεν παραδώσει τη ψυχή του Φάουστ, κινδυνεύει να κληθεί να παραδώσει τη δική του.  «Κι΄επειδή οι τραπεζίτες έχουν μεγαλύτερη οικονομική εξουσία πάνω στους πολιτικούς προϊσταμένους των κρατικών θεσμών (οι οποίοι υποτίθεται ελέγχουν και πειθαρχούν τους τραπεζίτες) απ΄ό,τι οι απλοί πολίτες, οι τραπεζίτες τείνουν να επικρατούν …Χρέος, κέρδος, πλούτη, κραχ, κρίση. Είναι όλα τους συστατικά ενός δράματος το οποίο φτάνει μάλιστα τα όρια του παραλόγου όταν, μετά από κρίσεις που οφείλονται στην ύβρη των ισχυρών, ιδίως των τραπεζιτών, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι οι οποίοι απορρίπτουν μετά βδελυγμίας την ιδέα ενός κράτους αρωγού εκείνων που έχουν πραγματική ανάγκη θεωρούν δικαίωμά τους να απαιτούν από το κράτος άπειρες ενέσεις χρήματος όταν οι ίδιοι αποκτούν πρόβλημα».

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί παραδείγματα από της ιστορία του Δρα Βίκτωρα Φράνγκεσταιν, και τις ταινίες Bladerunner και Matrix ως παραδείγματα αποκάλυψης του φόβου υποδούλωσης των ανθρώπων απέναντι στα τεχνολογικά δημιουργήματά τους. «Από τη Βιομηχανική Επανάσταση και μετά, από τότε που οι μηχανές άρχισαν να συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγή, η επιλογή μας ήταν μεταξύ: (α) του να συμμορφωθούμε στις ανάγκες της εκμηχάνισης της παραγωγής, μετατρεπόμενοι σε εξαρτήματα των μηχανών, των δικτύων, των αναγκών της παραγωγής και (β) του να μείνουμε στα αζήτητα της αγοράς εργασίας».

Και ξαφνικά, στη σελίδα 115, ο συγγραφέας προτείνει τη λύση σε όλα τα προβλήματα που εντόπισε προηγουμένως: «Και όταν το παρόν αδυνατεί να αποπληρώσει το μέλλον, μία είναι η κατάληξη: να συγχωρεθεί αυτό το χρέος – να διαγραφεί …Μόνο αν ξεσηκωθεί η κοινωνία, και απαιτήσει συντονισμένη κρατική παρέμβαση διαγραφής των χρεών αυτών, μπορεί να υπάρξει βελτίωση. Μόνο έτσι μπορεί να καθαρίσει η ατμόσφαιρα από την καταχνιά του χρέους ώστε να μπει μπροστά η διαδικασία ανάκαμψης.  Υπάρχει βέβαια και η κάκιστη περίπτωση που αναγκάζει τους πολιτικούς να διαγράψουν χρέη, που καταστρέφει μηχανήματα και κτίρια (μαζί με χιλιάδες ανθρώπων), και έτσι «δολοφονεί» στο άψε σβήσε την κρίση …έως ότου μια πολιτική ανατροπή είτε ένας πόλεμος πατήσει το “Delete” στο χρέος και αρχίσουμε πάλι από την αρχή, πιο φτωχοί, πιο διχασμένοι, λιγότερο άνθρωποι, σε μια Γη, βιολογικά φτωχότερη.» O συγγραφέας δεν εξετάζει τις αρνητικές επιπτώσεις της διαγραφής χρεών, ούτε κατά πόσο το όφελος θα υπερβεί ποτέ το κόστος για το σύνολο των πολιτών ή της κοινωνίας, ούτε καν κατά πόσο οποιοδήποτε κράτος έχει το δικαίωμα ή την εξουσία να επιβάλει τη διαγραφή χρεών, ούτε κατά πόσο κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια καταστροφική επανάσταση ή ένα πόλεμο, δηλαδή χωρίς τη χρήση βίας και καταναγκασμού, ώστε τελικά τι; Να αντικαταστήσει τη δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης για όσους επιλέγουν να δανειστούν από το μέλλον τους με τι; Να αντικαταστήσει το νομικό πλαίσιο πτώχευσης με τι; Να αντικαταστήσει την ελεύθερη και εκούσια σύναψη συμφωνιών με τι; Η λύση στο πρόβλημα συνομωσίας τραπεζιτών- πολιτικών κύριε Βαρουφάκη,  δεν είναι η διαγραφή χρεών, ώστε όλοι αυτοί οι κλέφτες να ξεφεύγουν από τις υποχρεώσεις τους ή τις συνέπειες της πτώχευσής τους, τάχατε για την προστασία του απλού άτυχου κόσμου. Η κοινωνία μπορεί να εξεύρει άλλους καλύτερους τρόπους για να προστατέψει τους άτυχους που πραγματικά έχουν ανάγκη, και τους οποίους οι ανίκανοι τραπεζίτες και οι διεφθαρμένοι πολιτικοί χρησιμοποιούν ως ομήρους για να διατηρήσουν τα κλεπτοκρατικά προνόμιά τους. Η λύση κύριε Βαρουφάκη, είναι η δημιουργία μίας έννομης τάξης ώστε όλοι αυτοί οι λαοπλάνοι κλέφτες να εκδιώκονται από τα αξιώματά τους και να υπόκεινται σε αυστηρές και παραδειγματικές συνέπειες.

Το βιβλίο αναλύει στη συνέχεια γιατί η εργασία και το χρήμα «είναι τα απαραίτητα γρανάζια του κινητήρα των κοινωνιών της αγοράς»  (ως και θα μπορούσε να υπάρξει καμιά κοινωνία χωρίς αυτά τα γρανάζια) και υποδεικνύει πως αυτά διαφέρουν από άλλα εμπορεύματα. Παραθέτει παραδείγματα από τη θεωρία των παιγνίων και τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι ανάμεσα στην επιδίωξη του προσωπικού ή συλλογικού συμφέροντος, την αισιοδοξία ή την απαισιοδοξία για το μέλλον, και πως αυτά μπορούν να καθορίσουν το μέλλον ως αυτό-εκπληρωμένες προφητείες. Επίσης, πως οι άνθρωποι, παρόλη την υποτιθέμενη ευφυΐα τους, συμπεριφέρονται τελικά ως ηλίθιοι ιοί που καταστρέφουν το φυσικό τους περιβάλλον, σε αντίθεση με τους πιο εξελιγμένους ιούς που αποφεύγουν να σκοτώσουν τους οργανισμούς στους οποίους καταφεύγουν.    Μία ενδιαφέρουσα επισήμανση του βιβλίου είναι ότι η αγγλική λέξη idiot (ηλίθιος) προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ιδιώτης: του ανθρώπου που ασχολείται με τις προσωπικές του υποθέσεις αντί με τα κοινά.

Στη σελίδα 163, ο συγγραφέας προτείνει ακόμη μία λύση σύνθημα: «Η μόνη λύση: Δημοκρατία κόντρα στις ανταλλακτικές αξίες …για να σωθεί ο πλανήτης από τις ανθρώπινες κοινωνίες της αγοράς, το κράτος είναι απαραίτητο^. είτε προκειμένου να αναλάβει εκ μέρους των πολιτών τη διαχείριση του φυσικού πλούτου που οι αγορές, οι ιδιώτες, ο καθένας μας κατ΄ιδίαν, σπαταλούμε ανοήτως και εγκληματικά είτε για να δημιουργήσει τεχνητές αγορές «κακών», δηλαδή να ιδιωτικοποιήσει τον φυσικό πλούτο και να δώσει ιδιωτικά ιδιοκτησιακά δικαιώματα επ’ αυτού σε όσους έχουν να πληρώσουν γι’ αυτά, και ανάλογα με τα ποσά που διαθέτουν».  Το πρόβλημα όμως, που δεν το αναδεικνύει ο συγγραφέας, είναι ότι τα κράτη, δημοκρατικά και μη, ήδη διαχειρίζονται τα κοινά που έχουν συλλογική βιωματική αλλά όχι ανταλλακτική αξία, πολλές φορές με τραγικά αποτελέσματα, κυρίως λόγω της ανικανότητας ή της διαφθοράς των κρατικών αξιωματούχων. Μια καλύτερη και πιο διαφανής λύση από αυτήν που προτείνει ο συγγραφέας είναι η αύξηση της φορολογίας όλων εκείνων των δραστηριοτήτων που θεωρούνται ότι καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον (όπως πχ η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων) πράγμα που πολύ λίγες δημοκρατικές κυβερνήσεις είναι διατεθειμένες να κάνουν …και να επανεκλεγούν.

Ο Βαρουφάκης τελειώνει το βιβλίο με κάποιες πολύ ορθές επισημάνσεις:

1. «Μπορεί να το αντιπαθούμε, όμως το κράτος είναι σε τελική ανάλυση, η μοναδική μας ελπίδα για να ζούμε πολιτισμένα και με ασφάλεια. Απομένει να βρούμε τη δύναμη να το ελέγχουμε συλλογικά και όχι να το αφήνουμε να μετατρέπεται στον ατζέντη επιμέρους συμφερόντων»
2.  «Αυτό που υπάρχει είναι η κριτική σκέψη και το πείσμα να μην αποδεχθείς ποτέ κάτι επειδή σ’ το είπαν ή επειδή αυτό πιστεύουν οι ισχυροί, η πλειοψηφία, οι “άλλοι”».

Εξασκήστε λοιπόν την κριτική σας σκέψη και μην πιστέψετε όλα όσα γράφει ο Βαρουφάκης, που στο τέλος της ημέρας απλά υπερασπίζεται τα συμφέροντα των χρεωστών έναντι εκείνων των πιστωτών. Η πραγματικότητα είναι ότι τα κράτη είναι αυτά που είναι επειδή οι πλείστοι προύχοντες, οι πλούσιοι, οι αξιωματούχοι, που ζουν στα κράτη αυτά, έτσι τα θέλουν να είναι. Σε κράτη όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, όπου οι προύχοντες διατηρούν τα πλεονάσματά τους σε Ελβετικές και άλλες ξένες τράπεζες, αυτοί επιθυμούν αδύνατα κράτη με αδύναμα νομικά συστήματα και χαμηλούς φόρους κερδών και εισοδημάτων, ώστε να μπορούν να καταχρούνται ανεξέλεγκτα τη θέση και την εξουσία τους και να συσσωρεύουν περισσότερο πλούτο στις ξένες τράπεζες. Ώστε να μπορούν να συσσωρεύουν χρέη στις γηγενής τράπεζες, και να ξεφεύγουν από την υποχρέωση να τα ξεπληρώνουν. Να κρατούν ομήρους στην ανέχεια τους άτυχους πολίτες, ώστε να εξασφαλίζουν (με ψεύτικες υποσχέσεις) την απαραίτητη λαϊκή ψήφο για να συνεχίζουν να επιδιώκουν τα αλλότρια κίνητρά τους. Στην Αμερική, στη Γερμανία κ.ο.κ. οι προύχοντες βασίζονται στο κράτος για να προστατεύει την ιδιοκτησία και τη θέση τους. Κατά συνέπεια επιδιώκουν, ως επί το πλείστον, ισχυρά κράτη με ισχυρά νομικά συστήματα, όπου ο καθένας συνεισφέρει με βάση τις δυνατότητές του. Όπου παρέχονται οι ευκαιρίες στους πολίτες να αξιοποιήσουν τα ταλέντα τους για να γίνουν προύχοντες, πλούσιοι, αξιωματούχοι. Όπου μετά από κάθε κρίση ή αποτυχία, μαθαίνουν από τα λάθη τους. Στο τέλος της ημέρας, κρίνετε τους πολιτικούς και αξιωματούχους από τα έργα και τα αποτελέσματά τους, όχι από τα λόγια και τις υποσχέσεις τους. Στο τέλος της ημέρας, κριτική σκέψη είναι να μπορεί να αναγνωρίζει ο κάθε πολίτης, τι εξυπηρετεί το συμφέρον του και τι όχι. Τόσο σε ιδιωτικό όσο και σε δημόσιο επίπεδο. Κριτική σκέψη είναι να μπορεί να αναγνωρίζει ο κάθε πολίτης, ότι πρώτιστα υπεύθυνοι για την αποπληρωμή των χρεών, ή τις συνέπειες πτώχευσης, είναι οι χρεώστες. Κριτική σκέψη είναι να μπορεί ο κάθε πολίτης να αναγνωρίσει ότι πολλά από τα δημόσια έργα, και τα δημόσια χρέη που συνήθως τα συνοδεύουν, δεν είναι κατ’ ανάγκη προς το δημόσιον συμφέρον, αφού το κόστος, λόγω κυρίως διαφθοράς, υπερβαίνει το όποιο όφελος. Άσχετα με το ύψος των βιωματικών αξιών που κάποιοι θα επικαλεστούν.

John Grisham, Ο Μεσάζοντας (The Broker), 2005

Ένα καθηλωτικό κατασκοπευτικό μυθιστόρημα, με τις δυνατότητες και αδυναμίες της τεχνολογικής υποδομής πληροφόρησης, τον ανταγωνισμό μεταξύ αντιπάλων μυστικών υπηρεσιών  για τον έλεγχο των συστημάτων αυτών και τους κινδύνους που μπορούν να αντιμετωπίσουν όσοι επιχειρούν να κερδίσουν χρήματα από δραστηριότητες στη σχετική βιομηχανία (https://en.wikipedia.org/wiki/The_Broker)

Shane Acton, A record Round -the-world Voyage in an 18 Foot Yacht, 1993

This is a book about the remarkable eight year long voyage of Shane Acton around the world in a tiny 18 ft yacht from 1973-1980. Shane began his trip without any previous sailing experience. When he was twelve he was given a canoe as a birthday present with which he had “endless hours of fun”. When he left school he joined the Royal Marines where he got some training on the handling of small craft. But he never set foot in a yacht or sailed one before he bought Super Shrimp (or Shrimpy), a used Caprice Mark I bilge keel sail boat with the aim of going around the world. When he began his trip Shrimpy had no engine! Shane bought a small outboard motor while sailing around the world.

He left the UK in June 3, 1973, with very little money or equipment, guided by his philosophy that it's better to live for one day than to exist for 100 years. For navigation he used a plastic sextant, a cheap wristwatch, a radio (for listening to BBC and correcting the time on his cheap watch) and the theory out of Ranzen's book "Little Ship Celestial Navigation". He gradually managed to set Shrimpy on self steering so that he could cook or do whatever else had to be done. Pancakes was one of his favorite meals at sea, as all the ingredients would keep indefinitely (provided powder milk was used). When he got out of the shipping lanes he was taking all his sails down each night and slept for a good ten hours, with a paraffin lamp left to burn on the rigging. He crossed the Atlantic ocean from Las Palmas in the Canary Islands to the Barbados from 23 November  1973 to 3 January 1974.  In Panama, he met Iris, “a beautiful, blonde-haired, blue-eyed Swiss girl” who joined him across the Pacific. From Equador they sailed to the Galapagos Islands in 12 days of calm seas. They arrived on 24 December 1974. They crossed the empty pacific ocean in 45 days and arrived at Nuku Hiva and Tahiti in 18 February 1975 and reached Cook Islands by 23 October of the same year. At Fiji Islands they managed to survive one of the worst gales they experienced through their trip.  On 6 October 1976 they arrived at Brisbane, Australia and sailed around it northwards until 10 June 1978, when they set out to Indonesia. At Bali Iris took a flight to Switzerland and Shane carried on by himself. On 3 January 1979 he left Lang Kawi Island, one of the most beautiful places he had been, to cross the Indian Ocean to south India. By 15 May 1979 he crossed the Red Sea. He reached Cyprus in July 1979 and sailed through the greek islands, where Iris re-joined him until the end of July 1979. He returned to England on 7 August 1980.

I love sailing. This book made me have one more wish before I die. I now wish I manage to sail around the world too.

Henry Kissinger, ΗΠΑ – Αυτοκρατορία ή Ηγετική Δύναμη, 2002

Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν έχω διαβάσει πολλά σε θέματα διεθνών σχέσεων ή εξωτερικής πολιτικής. Ίσως να είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο νοιώθω πως έχω αποκομίσει τόσα πολλά από αυτό το βιβλίο.

Καταρχήν, ο συγγραφέας προτείνει ότι η εξωτερική πολιτική της Αμερικής θα πρέπει να καθοδηγείται από τη συγχώνευση των αξιών με τα συμφέροντα, του ιδεαλισμού με το ρεαλισμό. Καθορίζει σε απλή γλώσσα τους βασικούς λόγους ύπαρξης των κρατών: «Ένα κράτος αποτελεί εξ’ορισμού την έκφραση κάποιας έννοιας δικαιοσύνης, η οποία νομιμοποιεί τόσο τις εσωτερικές διευθετήσεις του όσο και μια προβολή ισχύος που καθορίζει την ικανότητά του να εκπληρώνει τις ελάχιστες λειτουργίες του – δηλαδή, να προστατεύει τον πληθυσμό του από εξωτερικούς κινδύνους και εσωτερικές αναστατώσεις. Όταν όλα τα στοιχεία βρίσκονται ταυτόχρονα σε μια κατάσταση ρευστότητας – συμπεριλαμβανομένης και της έννοιας του τι είναι ξένο -, είναι αναπόφευκτη μια περίοδος αναταραχής».

Το βιβλίο εισηγείται ότι οι βασικές αρχές που διαμόρφωναν μέχρι σήμερα τις διεθνείς σχέσεις καθορίστηκαν στη συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648, συμπεριλαμβανομένου του δόγματος της εθνικής κυριαρχίας ως ακρογωνιαίου λίθου της συνθήκης.  Η συνθήκη αυτή αναδύθηκε μέσα από τη σφαγή του Τριακονταετή πολέμου, «στη διάρκεια του οποίου σκοτώθηκε στο όνομα της ιδεολογικής – εκείνη την εποχή θρησκευτικής – ορθοδοξίας, το 30% του πληθυσμού της Κεντρικής Ευρώπης».  Ο πόλεμος αυτός προέκυψε μέσα από τη Μεταρρύθμιση, «που κατέστρεψε τη θρησκευτική ενότητα, και της τυπογραφίας που επέτρεψε την πρόσβαση στην αυξανόμενη θρησκευτική διαφορετικότητα». Σήμερα, η «αναπόφευκτη μεταβολή της διεθνούς τάξης πραγμάτων προκύπτει από αλλαγές στις εσωτερικές δομές πολλών εκ των βασικών συμμετεχόντων σε αυτή, αλλά και από τον εκδημοκρατισμό της πολιτικής, την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και την ταχύτητα των επικοινωνιών».

“Σήμερα, η τάξη πραγμάτων που βασιζόταν στη Συνθήκη της Βεστφαλίας διέρχεται μια συνολική κρίση. Οι αρχές της αμφισβητούνται παρόλο που δεν έχει ακόμη εμφανιστεί μια αποδεκτή εναλλακτική λύση. Η μη επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων κρατών έχει εγκαταλειφθεί, όχι μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και από πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, προς όφελος της Έννοιας της οικουμενικής ανθρωπιστικής επέμβασης ή μιας οικουμενικής δικαιοδοσίας».  Κοινό χαρακτηριστικό όλων των εποχών φαίνεται να είναι ο περιορισμός της αυθαίρετης χρήσης ισχύος. «Ταυτόχρονα, η μέχρι σήμερα κυρίαρχη έννοια για το έθνος-κράτος άρχισε να υφίσταται μια μεταμόρφωση...Από τις “μεγάλες δυνάμεις” στην αρχή της νέας χιλιετίας, μόνο οι δημοκρατίες της Ευρώπης και η Ιαπωνία πληρούν τα κριτήρια αυτού του ορισμού. Η Κίνα και η Ρωσία αποτελούνται από ένα εθνικό και πολιτισμικό πυρήνα με πολυεθνικά χαρακτηριστικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ολοένα και περισσότερο εξομοιώνουν της εθνική τους ταυτότητα με την πολυεθνικότητα. Στον υπόλοιπο κόσμο, τα κράτη με μεικτή εθνική σύνθεση αποτελούν τον κανόνα και η συνοχή πολλών από αυτά απειλείται από υπηκόους τους που ανήκουν σε διαφορετικές εθνότητες και επιζητούν την αυτοδιάθεση ή την ανεξαρτησία τους με βάση τα δόγματα του 19^ου και των αρχών του 20^ου αιώνα για τον εθνικισμό και την αυτοδιάθεση. Ακόμη και στην Ευρώπη, η υπογεννητικότητα και η μετανάστευση θέτουν την πρόκληση της πολυεθνικότητας...Τα ιστορικά έθνη κράτη, έχοντας επίγνωση ότι το μέγεθός τους είναι ανεπαρκές για να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε παγκόσμια κλίμακα επιζητούν να συνασπιστούν σε μεγαλύτερες οντότητες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μέχρι σήμερα την πιο ολοκληρωμένη έκφραση αυτής της πολιτικής...Το στοιχείο που οδηγεί την καθεμία από αυτές τις νέες οντότητες να προσδιορίζει την ταυτότητά της...είναι η διαφοροποίησή της από τις κυρίαρχες δυνάμεις της περιοχής...Για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Mersocur, ο εχθρός είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες.»

«Μέχρι την απαρχή της πυρηνικής εποχής, το έναυσμα για τους πολέμους ήταν, τις περισσότερες φορές, οι διαμάχες για εδάφη ή για την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους. Οι κατακτήσεις πραγματοποιούνταν για να αυξηθεί η ισχύς και η επιρροή ενός κράτους. Στη σημερινή εποχή, το έδαφος έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό τη σημασία του ως στοιχείο εθνικής ισχύος. Η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να αυξήσει πολύ περισσότερο την ισχύ μιας χώρας από οποιαδήποτε ενδεχόμενη εδαφική επέκταση...Σιγκαπούρη...Ισραήλ...Η παγκοσμιοποίηση παρήγαγε μια χωρίς προηγούμενο ευημερία, αν και όχι ομοιόμορφα. Απομένει να δούμε αν θα επιταχύνει το ίδιο δραστικά με την παγκόσμια ευημερία και τις αρνητικές τάσεις, θέτοντας τις προϋποθέσεις για μια παγκόσμια καταστροφή. Ενδέχεται επίσης η παγκοσμιοποίηση – όντας αναπόφευκτη – να προκαλέσει μια διαβρωτική αίσθηση αδυναμίας, καθώς οι αποφάσεις που επηρεάζουν τις εκατομμυρίων ανθρώπων υπόκεινται ολοένα και λιγότερο στον τοπικό πολιτικό έλεγχο.  Υπάρχει ο κίνδυνος η οικονομία και η τεχνολογία να αποκτήσουν, εξαιτίας της πολυπλοκότητάς τους, μεγαλύτερες δυνατότητες από τη σημερινή πολιτική».

Ο συγγραφέας αναλύει στο βιβλίο του τέσσερα διεθνή συστήματα:

1.       Στις σχέσεις ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Δυτική Ευρώπη και το Δυτικό Ημισφαίριο, όπου η ειρήνη βασίζεται στη δημοκρατία και την οικονομική ανάπτυξη. «Τα κράτη είναι δημοκρατικά. Οι οικονομίες είναι προσανατολισμένες στην αγορά. Οι πόλεμοι είναι αδιανόητοι οπουδήποτε αλλού εκτός από την περιφέρεια και οφείλονται σε εθνοτικές αντιπαραθέσεις, Οι διενέξεις δεν διευθετούνται με πολέμους ή με πολεμικές απειλές. Οι εξοπλισμοί...αποτελούν μια απάντηση σε απειλές εκτός των περιοχών αυτών και δεν έχουν ως στόχο τους τα υπόλοιπα έθνη της περιοχής τους».

2.     «Οι μεγάλες δυνάμεις της Ασίας...απειλούν η μια την άλλη ως στρατηγικοί αντίπαλοι...Η Ινδία, η Κίνα, η Ιαπωνία, η Ρωσία – με την Κορέα και τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας να μην υστερούν σε μεγάλο βαθμό...Δεν επίκεινται πόλεμοι ανάμεσα σε αυτές τις δυνάμεις, δεν είναι όμως αδιανόητο αυτό το ενδεχόμενο. Οι στρατιωτικές δαπάνες...αυξάνονται και αποσκοπούν κυρίως στην προστασία από τα υπόλοιπα ασιατικά έθνη (αν και, εν μέρει, ο σχεδιασμός των εξοπλισμών της Κίνας συμπεριλαμβάνει το ενδεχόμενο ενός πολέμου με τις Ηνωμένες Πολιτείες εξαιτίας της Ταϊβάν).»

3.     «Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή παρουσιάζουν πολλές αναλογίες μ’εκείνες της Ευρώπης του 17^ου αιώνα. Οι ρίζες τους δεν είναι οικονομικές όπως στην περιοχή του Ατλαντικού και στο Δυτικό Ημισφαίριο ή στρατηγικές όπως στην Ασία, αλλά ιδεολογικές και θρησκευτικές. Οι γενικές αρχές της διπλωματίας που βασίζονται στη συνθήκη της Βεστφαλίας δεν ισχύουν σε αυτή την περιοχή. Είναι δύσκολο να υπάρξει συμβιβασμός όταν το πρόβλημα δεν σχετίζεται με κάποια συγκεκριμένη αιτίαση αλλά με την ίδια τη νομιμότητα-στην πραγματικότητα την ύπαρξη-του άλλου μέρους. Επομένως, είναι ιδιαίτερα αυξημένος ο κίνδυνος να αποτύχουν οι προσπάθειες να επιλυθούν οριστικά αυτού του είδους οι συγκρούσεις...»

4.     «Η ήπειρος για την οποία δεν υπάρχει κανένα αντίστοιχο προηγούμενο στην ιστορία της Ευρώπης είναι η Αφρική. Παρόλο που τα σαράντα έξι έθνη της αυτοαποκαλούνται δημοκρατίες, οι πολιτικές που εφαρμόζουν δεν βασίζονται σε μία ενιαία ιδεολογική αρχή...δεν κυριαρχεί μία αποδεκτή απ’όλα τα κράτη έννοια για την ισορροπία ισχύος...η εμβέλεια των περισσότερων κρατών είναι πολύ μικρή...η αποικιοκρατία κληροδότησε την στην Αφρική ένα εκρηκτικό δυναμικό, εθνοτικές συγκρούσεις, μια σημαντική υπανάπτυξη και τόσο έντονα προβλήματα υγείας που αποκτηνώνουν τον άνθρωπο...Η ήπειρος αυτή θέτει στις δημοκρατίες την πρόκληση να αντισταθμίσουν όσα διέπραξαν στην ιστορία τους, ανακαλύπτοντας έναν τρόπο για να βοηθήσουν την Αφρική να συμμετάσχει στην παγκόσμια οικονομική μεγέθυνση.»

Όσον αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ –Δυτικής Ευρώπης, ο συγγραφέας θεωρεί ότι έχει έρθει ο καιρός να επανεξεταστεί ένας από τους πυρήνες της αμερικανικής πολιτικής, «η ψυχροπολεμική ορθόδοξη άποψη ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα οδηγήσει αυτόματα σε μια ισχυρή Ευρώπη και σε μια πιο ουσιαστική ατλαντική σύμπραξη...καθώς είναι πιθανές τουλάχιστον δύο εκβάσεις. Πρώτον, η Ευρώπη να σταματήσει να αναλαμβάνει τις ευθύνες της σε παγκόσμια κλίμακα και να μετατραπεί σ’ένα μικρό ΟΗΕ που θα ηθικολογεί, ενώ ταυτόχρονα θα επικεντρωθεί στον οικονομικό ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεύτερον, μπορεί να αναδυθεί μια Ευρώπη που θα αψηφά τις Ηνωμένες Πολιτείες και θα προσπαθήσει να εφαρμόσει μια εξωτερική πολιτική μεσολάβησης ανάμεσα στην Αμερική και στον υπόλοιπο κόσμο, όπως είχε προσπαθήσει να κάνει η Ινδία στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου...Χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα υπήρχε μια ασφαλιστική δικλείδα που θα αναχαίτιζε τις εθνικές παρορμήσεις της Γερμανίας (έστω και ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Τόσο η Γερμανία όσο και η Ρωσία θα υπέκυπταν ενδεχομένως στην παρόρμηση να θεωρήσουν τη μεταξύ τους συνεργασία ως την καλύτερη επιλογή στην εξωτερική τους πολιτική...ταυτόχρονα, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες διέκοπταν τις σχέσεις τους με την Ευρώπη, θα μετατρέπονταν γεωπολιτικά σ’ένα νησί στις ακτές της Ευρασίας, θυμίζοντας τη θέση της Μεγάλης Βρετανίας απέναντι στην Ευρώπη του 19^ου αιώνα. θα ήταν υποχρεωμένες να ακολουθήσουν απέναντι στην Ευρώπη τη στρατηγική της ισορροπίας ισχύος την οποία παραδοσιακά απορρίπτουν.»

«Υπάρχουν τουλάχιστον τρία ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, κυρίως από την Ευρώπη, και οι τρόποι με τους οποίους θα επιλυθούν θα καθορίσουν το μέλλον όλων των εθνών που γειτνιάζουν με τον Ατλαντικό Ωκεανό»:

1.       Ο συντονισμός της πολιτικής τους ώστε να αποτρέψουν τις οικονομικές υφέσεις, αφού από αυτό εξαρτάται η σταθερότητα των θεσμών τους. Μια παγκόσμια οικονομικής κρίση αποτελεί τη μείζονα απειλή για τις σημερινές δημοκρατίες. «Η οικονομική πρόκληση συνδυάζεται με τη δημογραφική...Ο συνολικός πληθυσμός των περισσότερων κρατών θα μειωθεί κατακόρυφα – ενώ ταυτόχρονα θα αυξάνονται οι δημογραφικές πιέσεις από τις φτωχές χώρες στις ανατολικές και νότιες παρυφές της Ευρώπης.»

2.     Το μέλλον της περιοχής που εκτείνεται στα ανατολικά των συνόρων των χωρών του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Το χάος απειλεί αυτή την τεράστια περιοχή, εκτός αν η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθορίσουν ένα κοινό στόχο, αποφεύγοντας να εμφανιστούν ως εν δυνάμει ανταγωνιστές για τον έλεγχό της...Το μέλλον της λεκάνης της Μεσογείου αποτελεί μια εξίσου σημαντική πρόκληση. Οι πιέσεις της παγκοσμιοποίησης και της δημογραφικής αύξησης στις μη ευρωπαϊκές χώρες της περιοχής οδηγούν σε μια περίοδο νέων διευθετήσεων και ενδεχομένως αναστατώσεων.»

3.     «Τέλος, στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο πλανήτη, το ζήτημα της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου γίνεται ολοένα και πιο πιεστικό για τους λαούς αλλά και για τους ηγέτες...Τα έθνη του Βόρειου Ατλαντικού, που αντιπροσωπεύουν το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού αλλά συγκεντρώνουν το 50% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος είναι πράγματι υποχρεωμένα να συμβάλουν στην άμβλυνση των παγκοσμίων προβλημάτων...Η φύση του προβλήματος είναι τέτοια που επιβάλλει τη συνεργασία ανάμεσα στις χώρες της περιοχής του Ατλαντικού...»

«Όσοι επιζητούν την απόκτηση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω της αντιπαράθεσης με την Αμερική δεν πρέπει να αυταπατώνται πιστεύοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραμείνουν για πάντα απαθείς, όταν αμφισβητούνται οι βασικές αρχές της πολιτικής τους. Αργά ή γρήγορα, θα υποχρεωθούν να υπερασπίσουν τα συμφέροντά τους. Και τότε τα έθνη της Δύσης θα επιστρέψουν στην πορεία που λίγο έλειψε να τα καταστρέψει δύο φορές σε διάστημα μιας γενιάς – αυτή τη φορά όχι μέσω ενός πολέμου, αλλά μέσω μιας εξουθενωτικής πολιτικής αντιπαλότητας...Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι υποχρεωμένες λόγω των αξιών και των συμφερόντων τους να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αναζωογονήσουν τις ατλαντικές σχέσεις...Είναι ουσιώδες να υπάρξει μια πιο ευαίσθητη αμερικανική πολιτική. Το ίδιο όμως ισχύει και για μια λιγότερο δογματική ευρωπαϊκή πολιτική. Σε τελική ανάλυση, το καθήκον των ηγετών είναι να οδηγούν τις κοινωνίες τους από εκεί που είναι εκεί όπου ποτέ δεν έχουν βρεθεί».

«Τόσο η Ρωσία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προβάλει την ιστορική αξίωση ότι οι κοινωνίες τους έχουν μια παγκόσμια αποστολή. Ενώ όμως ο ιδεαλισμός της Αμερικής πηγάζει από την έννοια της ελευθερίας, εκείνος της Ρωσίας έχει τις απαρχές του στη συμμετοχή όλων στα δεινά και στην κοινή υποταγή στην εξουσία...η επιδίωξη της ρωσικής πολιτικής στη διάρκεια της προεδρίας του Γέλτσιν, και ακόμη περισσότερο επί προεδρίας Πούτιν, ήταν και είναι να καταστεί τόσο οδυνηρή η ανεξαρτησία των πρώην δημοκρατιών της Σοβιετικής Ένωσης...ώστε να θεωρήσουν την επιστροφή τους στη ρωσική αγκαλιά λιγότερο επώδυνη από αυτά τα δεινά.»

«Σε αυτή τη Λατινική Αμερική, υπάρχει ένα εξόφθαλμο ρήγμα ανάμεσα στην πολιτική και την οικονομία. Το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς μεγαλώνει...Επιπλέον, οι επενδύσεις που είναι αναγκαίες για να οδηγήσουν την περιοχή στο επόμενο στάδιο της οικονομικής μεγέθυνσης δεν μπορούν να προέλθουν από τις εγχώριες αποταμιεύσεις. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η πλειονότητα των παραγωγικών περιουσιακών στοιχείων στη Λατινική Αμερική να περιέλθει, αργά ή γρήγορα, στα χέρια ξένων ιδιοκτητών...Σε ιδιαίτερα συγκεντρωτικά συστήματα διακυβέρνησης, όπως αυτά της Λατινικής Αμερικής, η διαφθορά που συνδέεται με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών επεκτείνεται αναπόφευκτα στους ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους και στο ποινικό σύστημα. Σε αποκεντρωτικά συστήματα διακυβέρνησης, όπως αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών, η διαφθορά εστιάζεται σε τοπικό επίπεδο...Η Κολομβία βρίσκεται παγιδευμένη στο κλασσικό δίλημμα που θέτει κάθε ανταρτοπόλεμος. Οι αντάρτες δεν χρειάζεται να πολεμούν παρά μόνο όταν είναι απόλυτα σίγουροι ότι διαθέτουν όλα τα πλεονεκτήματα...Σ’ ένα ανταρτοπόλεμο, οι αντάρτες συνήθως επικρατούν αν καταφέρνουν να μην υφίστανται ήττες, ενώ αντίθετα η κυβέρνηση ηττάται αν δεν επιτυγχάνει νίκες, δηλαδή αν δεν καταφέρει να εξολοθρεύσει τους αντάρτες...Σχεδόν για μια ολόκληρη γενιά, στο διάστημα της κατοχής της Πορτογαλίας από τον Ναπολέοντα, αλλά και για μερικά ακόμα χρόνια, το Ρίο ντε Τζανέιρο ήταν η πρωτεύουσα της πορτογαλικής αυτοκρατορίας. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γεννηθεί το πιο ικανό διπλωματικό σώμα της Λατινικής Αμερικής – καλά εκπαιδευμένο, πολύγλωσσο και ικανό να επιδιώκει τα εθνικά συμφέροντα της Βραζιλίας μ’ ένα συνδυασμό γοητείας, επιμονής και προσεκτικής αποτίμησης των διεθνών δεδομένων...Αντί να χρησιμοποιείται η Ευρώπη σαν αντίβαρο στη NAFTA, ο στόχος θα έπρεπε να είναι η ένωση της NAFTA, της Mersocur και της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου που θα περιλαμβάνει όλα τα έθνη της περιοχής του Ατλαντικού...Υπάρχει το αναμφισβήτητο δεδομένο ότι η οικονομική μεγέθυνση απαιτεί μεταρρυθμίσεις και ότι οι μεταρρυθμίσεις προϋποθέτουν σταθερές, νόμιμες και δημοκρατικές πολιτικές δομές με διάφανους θεσμούς και ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα.»

«Η χρηματοπιστωτική κρίση του 1997 στην Ασία κατέδειξε πόσο ευπρόσβλητες είναι οι μικρού και μεσαίου μεγέθους οικονομίες της στις αλλαγές των επιτοκίων, στις διακυμάνσεις των νομισματικών ισοτιμιών και στις μετακινήσεις των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, που υπόκεινται ελάχιστα ή καθόλου στον κρατικό έλεγχο...Ένας εχθρικός συνασπισμός στην Ασία, που θα τον αποτελούν τα έθνη με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο και τα οποία επιπλέον διαθέτουν τεράστιους πόρους και μερικούς από τους πιο εργατικούς λαούς του πλανήτη, θα είναι ασυμβίβαστος με τα εθνικά συμφέροντα της Αμερικής...Η σχέση της Αμερικής με την Ασία μπορεί επομένως να συγκριθεί μ’ εκείνη που είχε η Μεγάλη Βρετανία με την ηπειρωτική Ευρώπη για τέσσερις αιώνες...Για τετρακόσια χρόνια, ο σκοπός της εξωτερικής πολιτικής της Αγγλίας ήταν να αντιτάσσεται στην πιο ισχυρή, πιο επιθετική και πιο κυρίαρχη Δύναμη στην Ήπειρο...Η ισορροπία ισχύος στην Ευρώπη διατηρήθηκε από έθνη-κράτη που η σύστασή τους χαρακτηριζόταν από μια ουσιαστική εθνική ομοιογένεια (μ’ εξαίρεση τη Ρωσία). Πολλά από τα μεγάλα κράτη της Ασίας (Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Ινδονησία) έχουν διαστάσει ηπείρου και η σύστασή τους είναι πολυεθνική...Η πιο σημαντική από τις σχέσεις που έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με τα έθνη της Ασίας είναι αυτή με την Ιαπωνία...Ακόμη και στη νεότερη περίοδο η διάκριση ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς ήταν στην Ιαπωνία η μικρότερη – ή τουλάχιστον η λιγότερη πρόδηλη – απ’ όσο σε οποιαδήποτε άλλη βιομηχανική χώρα και αυτό ίσχυε σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Ιαπωνίας...το συναινετικό σύστημα...H Βόρεια και η Νότια Κορέα θα πρέπει να καταλήξουν σε μια διευθέτηση μέσω μιας διαδικασίας παρόμοιας μ’ εκείνη που προηγήθηκε της επανένωσης της Γερμανίας...Το ευαίσθητο ζήτημα της Ταϊβάν, όπως και το μέλλον της Παλαιστίνης, ανήκουν σε μία κατηγορία προβλημάτων που υπό τις παρούσες συνθήκες δεν επιδέχονται μια οριστική λύση...Αξίωμα του Ουίλσον ότι ένας κόσμος που αποτελείται από δημοκρατίες δεν μπορεί να έχει εχθρούς...η προσπάθεια της Αμερικής να διατηρήσει μια ισορροπία στις σχέσεις του τριγώνου Ουάσινγκτον-Μόσχας-Πεκίνου...Η πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν να διασφαλίσουν ότι θα είχαν πάντα στη διάθεσή τους περισσότερες επιλογές από όσες είχαν τα υπόλοιπα δυο μέρη...Η ανάθεση ευρείας διακριτικής ευχέρειας στους γραφειοκράτες οδηγεί στη διαφθορά...Σε πολλές χώρες που πραγματοποιούνται παρόμοιες οικονομικές μεταβολές, στελέχη που έχουν καινοτόμες ιδέες αλλά βρίσκονται στα κατώτερα επίπεδα της ιεραρχίας πρέπει να υπερβούν τις αντιδράσεις της ηγεσίας η οποία είναι συνήθως περισσότερο συντηρητική...Στην Κίνα, συνέβη το αντίθετο.»

Ο συγγραφέας εισηγείται οκτώ αρχές δράσης της πολιτικής της Αμερικής για την Ασία:

1.       Αποτροπή της κυριαρχίας μιας μόνο δύναμης

2.     Διατήρηση ανώτερης στρατιωτικής ισχύος από τις ΗΠΑ

3.     Η συμμαχία με την Ιαπωνία ως ακρογωνιαίος λίθος

4.     Διάλογος με την Ινδία, «ιδίως σε ό,τι αφορά την περιοχή από τη Σιγκαπούρη έως το Άντεν.»

5.     Διευθέτηση των διαφορών και προσδιορισμός παράλληλων συμφερόντων με την Κίνα.

6.     Πολιτικός συντονισμός «ανάμεσα στην Ουάσινγκτον, το Πεκίνο, τη Μόσχα και, πρωτίστως, τη Σεούλ» σε σχέση με τη Βόρεια Κορέα.

7.     Αποτροπή, ή τουλάχιστον περιορισμός,  της περαιτέρω διάδοσης πυρηνικών όπλων.

8.     Παρουσία των ΗΠΑ χωρίς να δημιουργούν την εντύπωση ότι κυριαρχούν.

Η Μέση Ανατολή και η Αφρική χαρακτηρίζονται ως κόσμοι σε μετάβαση. «Για τη Δύση, η χώρα με την πιο ζωτική σημασία είναι η Τουρκία, η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή, καθώς είναι σύμμαχος της Δύσης, διατηρεί φιλικούς δεσμούς με το Ισραήλ και η στάση της έχει βαρύνουσα σημασία για όλες τις αντιμαχόμενες δυνάμεις, εξαιτίας της μοναδικής γεωγραφικής της θέσης...Οι βιομηχανικές δημοκρατίες – ιδίως εκείνες της Ευρώπης και οι Ηνωμένες Πολιτείες – πρέπει να θυμούνται ότι διακυβεύονται καθοριστικοί παράμετροι της εθνικής τους ασφάλειας. Οι προτιμήσεις τους σε ότι αφορά την εσωτερική δομή της Τουρκίας θα πρέπει να εξισορροπούνται από αυτή την επιτακτική ανάγκη...η ασφάλεια στον Περσικό Κόλπο πρέπει να επιτευχθεί με δυναμικά μέσα...Την ίδια ώρα, εκείνες οι λίγες χώρες που έχουν επιδείξει τη βούληση να υπερβούν τα μαθήματα του London School of Economics – όπως η Μοζαμβίκη, η Γκάνα και η Σενεγάλη – και δίνουν κίνητρα στο εγχώριο κεφάλαιο ή επιζητούν να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις, έχουν πραγματοποιήσει μια αξιοσημείωτη πρόοδο».

«Η εξωτερική πολιτική καταλήγει πάντα στην πραγματοποίηση επιλογών. Αν η Δύση θέλει να υλοποιήσει μια αποτελεσματική πολιτική εναντίον της τρομοκρατίας και της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, θα πρέπει να έχει τη βούληση να αποδεχθεί θυσίες για χάρη ενός σημαντικότερου μακροπρόθεσμου στόχου. Σε μερικές συγκυρίες, τα εμπορικά συμφέροντα θα πρέπει να υποχωρούν μπροστά στο ευρύτερο συμφέρον για την ύπαρξη ασφάλειας».

«Η υιοθέτηση του αμερικανικού μοντέλου δεν είναι μια τεχνικής μορφής πρόκληση. Για τις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες συνεπάγεται μια επαναστατική ανατροπή των οικείων προτύπων. Ελάχιστα έθνη κατάφεραν να συνδυάσουν ταυτόχρονα μια συντηρητική δημοσιονομική πολιτική, την κρατική παρέμβαση μέσω της ρύθμισης και όχι μέσω της ιδιοκτησίας και του ελέγχου, την απορύθμιση των χρηματοπιστωτικών θεσμών, την ενθάρρυνση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας και ένα ευρέως αποδεκτό και διαφανές νομικό πλαίσιο. Το αμερικανικό μοντέλο προϋποθέτει ότι το κεφάλαιο είναι φθηνό και ότι η εργασία είναι σχετικά δαπανηρή, με αποτέλεσμα η ανταγωνιστικότητα να εξαρτάται σε τελική ανάλυση από την αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της αδιάκοπης τεχνολογικής προόδου».

Ο Κίσινγκερ αναλύει με πολλή σπουδή τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και προειδοποιεί ότι η οικονομική μεγέθυνση και η τεχνολογία δε θα οδηγήσουν αυτόματα σε μια εποχή παγκόσμιας ευημερίας και πολιτικής σταθερότητας. «Πρόκειται για μια αυταπάτη. Η παγκόσμια τάξη απαιτεί την ύπαρξη συναίνεσης, η οποία προϋποθέτει ότι η φύση των διαφορών ανάμεσα στους ευνοημένους και τους αδικημένους, που μπορούν να υπονομεύουν τη σταθερότητα και την πρόοδο, είναι τέτοια ώστε οι αδικημένοι να βλέπουν ότι υπάρχει η προοπτική να βελτιώσουν τη θέση τους μέσω των προσπαθειών τους. Για όσο διάστημα δεν θα υπάρχει αυτή η συναίσθηση, ο αναβρασμός, τόσο μέσα όσο και μεταξύ των κοινωνιών, θα αυξάνονται...υπάρχει το ενδεχόμενο το διεθνές οικονομικό σύστημα να αντιμετωπίσει μια κρίση νομιμότητας». Επίσης, ο Κίσινγκερ αναδεικνύει ότι «Μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια, αναδύθηκε μια πρωτοφανής έννοια με βάσει της οποίας η διεθνής πολιτική πρέπει να υπόκειται σε δικαστικές διαδικασίες...όμως δεν έχει γίνει αντικείμενο ενός συστηματικού διαλόγου, εν μέρει εξ’ αιτίας του πάθους με το οποίο την υποστηρίζουν οι υπέρμαχοί της και το οποίο λειτουργεί σαν μέσο εκφοβισμού όσων έχουν αντίθετες απόψεις...Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η προσπάθεια εξωθείται στα άκρα, με συνέπεια να υπάρχει ο κίνδυνος η τυραννία των δικαστών να αντικαταστήσει εκείνη των κυβερνήσεων».

Το βιβλίο καταλήγει με το συμπέρασμα ότι «η  βασική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Αμερική είναι να μεταμορφώσει την ισχύ της σε ηθική συναίνεση, να προωθήσει τις αξίες της όχι με την επιβολή αλλά μέσω της εκούσιας αποδοχής τους από τον υπόλοιπο κόσμο ο οποίος, παρά τη φαινομενική του αντίσταση, χρειάζεται απεγνωσμένα μια φωτισμένη ηγεσία».

Από το βιβλίο αυτό μπορεί κάποιος να αντλήσει πολλά συμπεράσματα και διδάγματα για την Κύπρο και το κυπριακό πρόβλημα. Εάν κάποιος ακολουθήσει την ανάλυση του Κίσινγκερ, για την Κύπρο που βρίσκεται τοποθετημένη στην περιφέρεια της δημοκρατικής Δυτικής Ευρώπης, οι πόλεμοι που οφείλονται σε εθνοτικές και θρησκευτικές αντιπαραθέσεις δεν είναι αδιανόητοι και οι διαφορές δεν διευθετούνται κατά κανόνα χωρίς πολέμους. Το αποικιοκρατικό παρελθόν της Κύπρου έχει και αυτό κληροδοτήσει ένα εκρηκτικό δυναμικό εθνοτικών συγκρούσεων. Τα προβλήματα σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τη νομιμότητα, την ύπαρξη, των άλλων μερών και υπάρχει αυξημένος ο κίνδυνος να αποτύχουν οι προσπάθειες επίλυσης τους. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, οι πολεμικές απειλές της Τουρκίας εναντίον  της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, καθώς και η αναζήτηση τρόπων αμφισβήτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου.  

Το δικό μου συμπέρασμα: Οι αυξανόμενες αμφισβητήσεις των ΗΠΑ θα οδηγήσουν, αργά ή γρήγορα, στην αναζήτηση από τις ΗΠΑ πιο αξιόπιστων συμμάχων σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αυξανόμενη αντιπαλότητα της Ε.Εν. εναντίον της Αμερικής, εάν δεν ελεγχθεί ώστε να οδηγήσει σε μία ελεύθερη ζώνη εμπορίου και διακίνησης ανάμεσα στην Ε.Εν. και τις ΗΠΑ, θα οδηγήσει στην αυξημένη αντιπαράθεση. Οι οικονομικές πολιτικές της Γερμανίας και της Ε.Εν., εάν δεν αλλάξουν ριζικά, είναι καταδικασμένες να οδηγήσουν στην αύξηση του χάσματος μεταξύ πλούσιων και φτωχών και στην αποσύνθεση της Ε.Εν. τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Αντίθετα, στις ΗΠΑ όπου τα συμφέροντα υποτάσσονται στην ισχύ και τη νομιμότητα του κράτους, είναι πολύ πιθανό ότι οι δημοκρατικοί θεσμοί θα εξελίσσονται ώστε να αντιμετωπίζονται τα νέα προβλήματα που αναφύονται, ενώ η τεχνολογία θα αφήνεται να αναπτύσσεται ανατρέποντας παλαιές οικονομικές αυτοκρατορίες. Το Ισραήλ, όπως και η Ταϊβάν  και η Σιγκαπούρη, αποτελούν αξιόπιστους συμμάχους των ΗΠΑ που λόγω του μικρού τους μεγέθους  ενδέχεται να παραμείνουν αξιόπιστοι στο διηνεκές. Αυτό δεν μπορεί να θεωρείται σίγουρο για άλλους συμμάχους όπως η Ε.Εν. η Τουρκία ή η Ιαπωνία. Η γειτνίαση της Κύπρου με το Ισραήλ, σε συνδυασμό με τη δεσπόζουσα θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο όπου υπάρχουν σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες για αξιοποίηση των ενεργειακών της πόρων, προσφέρουν τις προϋποθέσεις ευκαιριών οικοδόμησης μίας διαρκούς συμμαχίας με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Αυτό θα διασφαλίσει την ύπαρξη μίας περιφερειακής ισορροπίας ισχύος που θα θέσει το υπόβαθρο για ειρήνη, σταθερότητα, οικονομική ανάπτυξη και ευημερία για ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.